Hoe raak je 24,5 miljoen euro kwijt? Het is de vraag die Amsterdammers nooit gesteld zouden hebben, ware het niet dat de gemeente vorige week bekend maakte dat precies dat bedrag niet meer terug te vinden is. Het geld is wel uitgegeven, maar het is verkeerd in de administratie gezet.
Na een aantal miljoenenblunders van de gemeente, waarvan de 188 miljoen aan verkeerd uitgekeerde woonkostenbijdragen de bekendste werd, besloot de nieuwe wethouder Financiën, Udo Kock, dat het anders moest. Het werd een monsterproject: het samenvoegen van 44 verschillende administraties in de stad, tot één grote boekhouding. Het project duurt nu al anderhalf jaar.
Lees ook: Wethouder Kock geschrokken van vernietigend rapport
Jaarlijks maakt de gemeente een begroting van meer dan 6 miljard euro. Een gedeelte van dat geld wordt besteed aan de lonen van ambtenaren (apparaatskosten). Maar ook de kosten voor bureaus, pennen en potloden, administratiekosten, ICT en de beveiliging van gemeentelijke gebouwen (bedrijfsvoering) moeten worden betaald. De rest van het geld gaat naar projecten voor Amsterdammers zelf, zoals zorg, openbaar vervoer, politie-inzet en onderwijs.
'Slordig boekhouden'
De gemeente berekende dat er in 2015 in totaal 1,3 miljard aan lonen en bedrijfsvoering uitgeven had moeten worden. Maar toen de 44 administraties samengevoegd werden, bleek er 24,5 miljoen verkeerd in de boeken te staan. 'Dat kwam omdat al die stadsdelen en diensten allemaal anders met hun financiën omgingen en die ook anders opschreven', zegt Vera Al, woordvoerder van Udo Kock. Zo kwam het voor dat de loonkosten voor een ambtenaar in de boeken verdween als kosten voor de opknap van een pleintje. 'Er was sprake van slordig boekhouden', vertelt Al.
De vrees bestaat dat er door de rommelige boekhouding in sommige gevallen te weinig geld naar projecten voor de stad gegaan is. Pas wanneer de jaarrekening over 2015 gepresenteerd wordt aan de gemeenteraad, zal duidelijk worden of er genoeg geld is uitgegeven aan bijvoorbeeld het onderhoud van wegen, thuiszorg of de bouw van huizen. Die jaarrekening zal tegen de zomer klaar zijn.
Stadsdelen en gemeentelijke diensten gekort
Om ervoor te zorgen dat er in 2016 niet opnieuw 24,5 miljoen verkeerd in de administratie belandt, is ervoor gekozen om dat bedrag te korten. Via een verdeelsleutel wordt het bedrag nu weggehaald uit de budgetten van alle diensten en stadsdelen, ook wanneer zij hun boekhouding wel keurig op orde hadden. 'Bij het toekennen van alle budgetten aan de stadsdelen en gemeentelijke diensten eind 2015, is meteen gezegd dat er mogelijk nog geld vanaf zou gaan', zegt Al.
Lees ook: Gemeente is 55 miljoen euro kwijt
Maar wie betaalt er?
De vraag blijft wie gaat er betalen voor de 24,5 miljoen? Het antwoord is ingewikkeld. Stadsdelen en gemeentelijke diensten mogen namelijk zelf schuiven in hun budgetten, zo kan het zijn dat er bezuinigd wordt op projecten die ten goede hadden moeten komen aan de stad en haar inwoners. Maar dat is niet zeker. Toch bestaat die zorg ook in de gemeenteraad. Daarom is er afgesproken dat de doelen die gesteld zijn om de stad beter te maken, niet in gevaar mogen komen door de kortingen. Gebeurt dat wel, dan gaat de gemeenteraad opnieuw naar die plannen kijken.
'Beter maar niet waterdicht'
Volgens Al zijn de problemen bij de administratie van de gemeente bijna verleden tijd. 'We hebben nu één financieel systeem en we kunnen beter zien waaraan geld uitgeven wordt. Er is meer overzicht.' Boekhouders van de gemeente worden beter aangestuurd en de afdeling control, die de administratie controleert, is versterkt, vertelt Al. De boekhouding van de gemeente is volgens haar nog niet waterdicht, maar is de situatie wel al veel beter dan het was.
Zeven ton
Na anderhalf jaar is de Amsterdamse boekhouding voor een groot deel opgeschoond en is het monsterproject van Udo Kock bijna voltooid. De vraag die rest: hoeveel heeft het allemaal gekost? Nou behoorlijk wat. In totaal werd er voor 7300 uur aan externe adviseurs ingehuurd, wat neerkomt op een bedrag van ongeveer 700.000 euro. De uren die alle gemeentelijke ambtenaren hebben besteed aan het 'ontvlechten' van de Amsterdamse financiën, zijn dan weer niet opgeschreven.