Start van hoofdcontent

Stad

nl

Van vuurwapens in een kinderkamer tot een drugslab in de badkamer: gemeente sloot afgelopen jaren 300 panden

18 juni 2017, 12.30 uur · Aangepast 18 juni 2017, 16.59 uur

Amsterdam voert de strijd tegen drugscriminaliteit op. Bijna wekelijks laat burgemeester Van der Laan woningen die vol staan met hennep, malafide horeca of bedrijfspanden, die worden gebruikt door criminelen, dichttimmeren. ‘Het is geen hobby, maar we willen dit soort criminele activiteiten gewoon niet in de stad.’

Een automatisch vuurwapen in een kinderkamer in Zuidoost. Een chemisch drugslab in een badkamer van een rijtjeshuis in Slotervaart. Of honderden kilo's hasj in een benedenwoning in Oud-Zuid. Het zijn enkele voorbeelden van wat de politie achter sommige voordeuren in Amsterdam aantreft.

Steeds vaker besluit de gemeente drugspanden of woningen waar wapens liggen opgeslagen te sluiten, zo blijkt uit cijfers die AT5 heeft opgevraagd. Sinds 1 januari 2014 zijn er op last van de burgemeester al bijna 300 panden in de stad gesloten. 

Tekst gaat verder onder video



Planken

Hennepplantages, malafide horeca, een illegaal casino: iedere week gaan er wel ergens in de stad planken voor de ramen. In 2014 gebeurde dat nog 43 keer, vorig jaar was dat al bijna drie keer zoveel: in 2016 werden er 120 panden dichtgetimmerd in Amsterdam. Het jaar daarvoor - in 2015 - sloot de gemeente 89 bedrijven en woningen.

Schakels
De verklaring voor die flinke stijging ligt waarschijnlijk bij de politie: de recherche stuurt simpelweg veel vaker rapportages van drugs -of wapenvondsten door naar de gemeente. Ook de politie weet immers dat de aanwezigheid van een vuurwapen of een kilo cocaïne al voldoende kan zijn om een woning te laten sluiten. En voor de recherche betekent een dichtgetimmerd drugspand weer een schakel minder in het criminele circuit.

Distributiecentra voor drugs
De rapportages die de politie opmaakt na een inval komen terecht bij de afdeling Openbare Orde & Veiligheid van de gemeente. 'Soms zien we complete distributiecentra voor drugs langskomen', vertelt een van de ambtenaren die verantwoordelijk is voor het uitvoeren van het sluitingsbeleid. 'Het zijn meestal langer lopende politieonderzoeken die resulteren in een sluiting. Maar we krijgen ook wel eens een melding van wateroverlast, die dan weer leidt tot de vondst van een hennepplantage.'

Signaal
Een sluiting kan ook het gevolg zijn van stom toeval. Zoals begin dit jaar als surveillerende agenten in Zuid een aantal personen zien die zich opvallend gedragen. Ze volgen de verdachten en treffen in een woning 396 kilo hasj aan. Dat huis is nu dichtgetimmerd. 'De openbare orde is daar geschonden. Als wij zo'n woning niet sluiten, betekent dat dat de openbare orde nog steeds in gevaar is. Dit soort panden heeft een aanzuigende werking op criminelen: denk aan een inbraak of een ripdeal. De planken fungeren ook als signaal naar het criminele circuit: hier valt niets meer te halen. We sluiten niet zomaar een pand. Het is geen hobby, maar we willen dit soort criminele activiteiten gewoon niet hebben in Amsterdam.'

Duurdere segment
'In sommige woningen wordt ontzettend veel drugs gevonden. En vaak in combinatie met wapens. Maar wij denken dat dat vooral komt, omdat de politie het ook hoger op de agenda heeft staan', vertelt weer een andere ambtenaar. 'We zien dat criminelen meestal particuliere woningen in het duurdere segment uitzoeken om hun spullen op te slaan. Ze hebben het geld om dat soort panden te kunnen huren en het valt waarschijnlijk minder op.'

Per stadsdeel
De meeste panden werden vorig jaar gesloten in Nieuw-West: 31 in totaal. In West moesten 21 panden op slot, in stadsdeel Noord gingen 10 locaties dicht, in Oost 16, in Zuid 10, in Zuidoost 16, in het Centrum 10 en in Westpoort 3. 

Hennepkwekerijen
Meestal is de aanwezigheid van drugs aanleiding om een pand te sluiten, maar het gaat ook vaak om een combinatie. Zo sloot de gemeente op 2 juni een woning in Buitenveldert waar zes kilo cocaïne en bijna een ton aan contant geld werd gevonden. Overigens trof de politie in hetzelfde pand vorig jaar ook al eens een hennepplantage aan. 

Uit de cijfers blijkt dat hennepkwekerijen de afgelopen jaren het vaakst terugkeren als aanleiding om een pand te sluiten. Vorig jaar werden 42 kwekerijen opgerold. In 2015 gebeurde dat 44 keer. Het jaar daarvoor een stuk minder: in 2014 rolde de politie 18 hennepplantages die aanleiding gaven tot sluiting. 

Ingrijpende maatregel
Toch is niet iedereen te spreken over het steeds zichtbaar wordende sluitingsbeleid van de gemeente. 'De burgemeester staat kennelijk vrij sterk als hij een pand sluit, want procedures die worden aangespannen, gaan bijna altijd verloren', aldus Jon Schilder, hoogleraar bestuursrecht aan de Vrije Universiteit. 'Toch kun je wel vraagtekens plaatsen bij dit beleid. Als je kijkt naar de totstandkoming van de Opiumwet, dan zie je dat destijds gedacht werd dat sluiting alleen als een soort laatste redmiddel zou moeten worden toegepast. Eigenlijk zou het moeten gaan om panden die nauwelijks meer bewoond worden, maar in de praktijk blijkt het ook te gaan om woningen waar ouders met kinderen wonen. Dat is een hele ingrijpende maatregel.'

Tekst gaat verder onder video

Volgens de gemeente zijn veel panden die worden gesloten niet bewoond. 'Het komt maar weinig voor dat er kinderen of minderjarigen verblijven in een woning die we sluiten. Als dat het geval is, zorgen we er altijd voor dat die elders worden opgevangen. Meestal kunnen ze terecht bij familie. We zien soms zeer gevaarlijke situaties ontstaan: grote hoeveelheden drugs en wapens, soms zelfs ook op de slaapkamers van jonge kinderen.' 

Waarschuwing
Schilder merkt op dat er ook panden worden gesloten zonder waarschuwing vooraf. 'Het idee van de wetgever was dat er eerst een soort stappenplan moest plaatsvinden: je gaat eerst in overleg met de betrokkenen. Dan kun je nog eens schriftelijk waarschuwen. En als dat allemaal niet helpt, kun je overgaan tot sluiting. Maar je ziet nu in de praktijk dat er eigenlijk al wordt gesloten zonder voorafgaande waarschuwing', aldus de bestuurskundige. 

Toch deelt de gemeente wel geregeld waarschuwingen uit, zo blijkt uit de cijfers. Vorig jaar gebeurde dat 89 keer. 'Als de situatie ernstig en er bestaat een gevaar voor de openbare orde kiest de burgemeester er meestal voor om een pand te sluiten. Ook als het bewoond is. In andere gevallen volstaat vaak een waarschuwing.' 

Te lang
Woningen gaan voor minimaal drie maanden op slot. Te lang, vinden gedupeerde vastgoedeigenaren die hun huis kwijt zijn vanwege de illegale praktijken van malafide huurders. 'Sluiting is natuurlijk een ruim begrip, maar de bevoegdheden gaan ver', zegt Marius Schricker, advocaat gespecialiseerd in bestuursrecht. 'Het is goed dat de burgemeester drugscriminaliteit aanpakt, maar het gaat mijn cliënten vaak om de duur van de sluiting. Die is in bepaalde gevallen gewoon onevenredig lang. Op het moment dat een hennepplantage uit een woning is gehaald, is de openbare orde eigenlijk al hersteld. Dan kun je je afvragen of een sluiting van enkele maanden wel gerechtvaardigd is'. 

Tekst gaat verder onder video.

Geen straf
Als de gemeente besluit een woning dicht te timmeren, kan dat grote gevolgen hebben voor een huiseigenaar die het pand verhuurt. 'Woonrecht is belangrijk, maar als de politie kilo's cocaïne aantreft, gaat wat ons betreft de openbare orde voor. Dan moet zo'n woning alsnog drie maanden dicht.' Verschillende huiseigenaren vochten (tevergeefs) de tijdelijke sluiting van hun woning aan bij de rechter, omdat zij naar eigen zeggen niet wisten wat de huurder in hun woning allemaal had uitgespookt. 'We begrijpen dat het dichttimmeren over kan komen als een soort 'straf', maar dat is het niet. Het gaat niet om schuld of verwijtbaarheid; een sluiting is een maatregel om de openbare orde te herstellen', legt de ambtenaar uit. 'Het is ook een signaal naar de buurt.'

Cash huur betalen
De gemeente waarschuwt vastgoedbezitters die hun woning aan expats willen verhuren: 'Als een jongeman uit Albanië, zonder werkvergunning, de huur cash vooruit wil betalen, is er misschien iets niet in de haak. Woningbezitters hebben zelf ook een zekere verantwoordelijkheid. Soms hebben verhuurders ook gewoon boter op hun hoofd.' 

Strafrecht werkt niet
Het sluitingsbeleid typeert volgens Jon Schilder de verschuiving van het strafrecht naar het bestuursrechter in de aanpak van (drugs)criminaliteit. 'Het strafrechtelijke apparaat is overbelast en blijkt in de praktijk ook niet zo goed te werken. Dat gat is eigenlijk gedicht door burgemeesters die opeens stevig ingrijpen en over het algemeen daar ook in gesteund worden door de bestuursrechter. Het is effectief en het werkt', aldus de hoogleraar bestuursrecht. 

Fietsenwinkel

Overigens zijn het niet alleen maar drugs of wapens die ten grondslag liggen aan een sluiting. Zo trof de politie eind 2015 in een fietsenwinkel in Oud-West 8 gestolen fietsen aan. In de achtertuin stond een vuilnisbak met doorgeknipte sloten. 'Het ging hier weliswaar niet om wapens of cocaïne, maar heling is wel een strafbaar feit. En dan gaat het ons - naast het herstellen van de openbare orde - ook om het signaal: welke Amsterdammer vindt het nou niet bloedirritant als zijn of haar fiets weer eens is gestolen?'