Lerarentekort op zes van tien Amsterdamse basisscholen, bijna overal onbevoegden voor de klas

De laatste jaren is het voor veel basisscholen in de stad elke zomer weer spannend: de formatie rond krijgen, zodat elke klas een leraar heeft. Eén van de scholen waar het ook dit jaar weer spannend was, is De Archipel op IJburg. Deze basisschool zit niet ruim in het jasje: is er een leerkracht ziek, dan is het vinden van vervanging elke keer weer een uitdaging.  

"We hebben meestal een briefing waarin wordt verteld dat iemand ziek is. Ze proberen het vaak op te lossen, maar vaak hoor ik kort van tevoren dat bijvoorbeeld mijn onderwijsassistent er niet is en de onderwijstijd vervalt", vertelt Marte Brouwer, leerkracht van groep 4.

Ze vervolgt: "Je merkt wel dat de werkdruk hoger wordt. Ik maak plannen voor kinderen voor bijvoorbeeld extra ondersteuning en als dan de onderwijsassistent er niet is, dan heb je dat plan ook weer voor niks gemaakt. Die tijd heb ik dan voor niks daarvoor gebruikt. Dat is vervelend."

Onbevoegd

Acht op de tien basisscholen vreest dat het lerarentekort de komende jaren in Amsterdam zal toenemen, zo blijkt uit onderzoek. Om te voorkomen dat klassen naar huis worden gestuurd, zetten scholen steeds vaker onbevoegde leraren in. Op tachtig procent van de Amsterdamse basisscholen staan inmiddels leerkrachten voor de klas zonder de juiste papieren. Het gaat dan om bijvoorbeeld stagiairs van de pabo en zij-instromers.

"Het bevestigt een beeld wat we ook al eerder hebben gezien, maar wat niet verbetert", reageert wethouder Moorman. "Het grote lerarentekort is heel ernstig. Op heel veel scholen een tekort en onbevoegden voor de klas. Dat is voor de kwaliteit van het onderwijs natuurlijk niet goed."

Volgens Moorman is er de laatste jaren veel gebeurd om de problemen het hoofd te bieden. "Bijvoorbeeld het dichten van de loonkloof, waar wij ons sterk voor hebben gemaakt in Amsterdam. Ook zijn er bonussen voor leraren die werken op plekken waar ze het hardste nodig zijn. We moeten blijven inzetten op woningen, parkeervergunningen en het vergoeden van reiskosten voor leraren."

Ondanks de maatregelen is het lerarentekort niet opgelost. Moorman: "Dan kan je natuurlijk makkelijk zeggen: het was nog erger geweest als we het allemaal niet hadden gedaan, maar we moeten ook kijken naar wat we zelf kunnen doen. Dan denk ik aan alle randvoorwaarden waar ik net over sprak. Uiteindelijk wordt het beleid voor het onderwijs niet in Amsterdam, maar in Den Haag gemaakt."

Armoede

En of de zorgen over het lerarentekort al niet groot genoeg zijn, is er ook nog toenemende armoede bij ouders van leerlingen. Uit ons onderzoek blijkt dat op bijna alle basisscholen in Amsterdam kinderen zitten die in armoede opgroeien. Eén op de drie scholen vreest een toename. Door de armoedeproblematiek wordt op ruim zestig procent van de scholen door leerlingen wel eens geen ontbijt of lunch meegenomen. 

Reden tot zorg, zegt wethouder Moorman. "Er is een grote relatie tussen armoede en ontwikkelkansen. Als je als kind stress hebt over of er wel voldoende geld is thuis, of de stress van je ouders ziet, dan heeft dat een effect op je ontwikkelkansen. Nog buiten het hele basale of je een lunch mee naar school krijgt en of je 's ochtends gegeten hebt."

Ontbijt

Op steeds meer Amsterdamse basisscholen zijn er gratis gezonde ontbijten en/of schoollunches. Met geld van de gemeente wordt dit mogelijk gemaakt. Er wordt nu vooral gericht op wijken waar het ontbijt en de lunch het hardste nodig is.

Brouwer zegt over armoede in haar klas: "Er wordt vaak gezegd dat je het kan zien, dat ze bijvoorbeeld geen nieuwe kleding hebben. Dat zie je alleen niet altijd. Ik weet dat er kinderen in de klas in armoede opgroeien, maar ik kan het niet direct aan de uiterlijke kenmerken zien."

Ze heeft met haar leerlingen over het onderwerp gesproken. "Ik wil dat iedereen elkaar in zijn waarde laat in de klas. We hebben een heel gesprek over armoede gehad. Ze zeiden toen zelf al dat alles duurder wordt. Ik ben er nu wel erg mee bezig om te laten zie dat het niet erg is om nog een broodje te pakken."

Moorman bezocht eind november De Archipel. "Het is goed om in de praktijk te zien wat er met het ontbijt bereikt wordt en hoe belangrijk het voor de kinderen is. Wij hebben voor deze coalitieperiode vier miljoen euro beschikbaar gemaakt, maar ik denk dat we in de toekomst nadenken over hoe we ervoor zorgen dat kinderen tijdens hun schooldag gezonde voeding krijgen. Dat is iets wat je niet alleen bij de individuele ouders moet neerleggen. De intentie is om te kijken hoe we dit structureel in de stad een plek kunnen geven."