Start van hoofdcontent

Stad

nl

'Heinekenfontein' niet het laatste voorbeeld van reclame in openbare ruimte

1 januari 1900, 00.19 uur · Aangepast 26 oktober 2016, 12.58 uur · Foto: SON / in opdracht van stadsdeel Zuid

'Een verkapte reclamecampagne', werd de fontein door bewoners van de Pijp genoemd. De Amsterdamse SP kondigde aan vragen te stellen in de commissie Openbare Ruimte. De herinrichting van het Marie Heinekenplein in Zuid, compleet met een deels door de biergigant betaalde groene 'Heinekenfontein', houdt de gemoederen al ruim een week bezig. Toch is het niet het eerste en zeker ook niet het laatste voorbeeld van commercie in de openbare ruimte.

Ook wel co-productie genoemd. Bedrijven of instellingen, die, in ruil voor een financiële bijdrage aan de herinrichting of onderhoud van de openbare ruimte, hun naam in diezelfde openbare ruimte kenbaar mogen maken. In juli vorig jaar opende de Amerikaanse schoenenfabrikant Converse een skatepark in het Noorderpark en inmiddels wordt er gezocht naar andere bedrijven, die hun merk willen verbinden aan bijvoorbeeld een hardlooproute of uitlaatveldje voor honden in datzelfde park. Volgens de initiatiefnemers bittere noodzaak nu de gemeente bezuinigt op onderhoud van de openbare ruimte.

Lees ook: Noorderpark zoekt bedrijven die het park willen opknappen

Volgens Joop de Boer, die samen met stichting Noorderpark zoekt naar die bedrijven, is het essentieel dat het park iets krijgt 'waar het toch al naar op zoek was'. Zijn initiatief BLLBRD heeft in samenspraak met de stichting een aantal domeinen (zoals sport, dieren, groen en horeca) gedefinieerd, waarbinnen de bedrijven een rol kunnen spelen. 'Het moet gaan om een verbintenis die subtiel is, het park moet niet vol komen te staan met reclameborden', zegt hij erover. 'Zo kun je bijvoorbeeld denken aan een hardloopmerk, dat verlichting en paden aanlegt en onderhoudt die gebruikt kunnen worden om te sporten'.

Fietspaden en nachtbussen
Volgens De Boer hoeven bedrijven hun merk niet in dikke letters tentoon te stellen: 'Het voordeel voor de merken is dat mensen het merk sympathiek gaan vinden, doordat ze gebruik kunnen maken van de voorzieningen. Zo ontstaat er een gemeenschap. Dat zagen we ook bij het skatepark van Converse. Daar kwamen veel Amsterdamse skaters op af en het bedrijf heeft een filmpje gemaakt, dat weer jongeren buiten de stad bereikt'. Hij wijst op initiatieven in België en Engeland, die als voorbeeld dienen. In Londen legde investeringsbank Barclays een netwerk van fietspaden aan en worden fietsen beschikbaar gesteld die kosteloos gebruikt kunnen worden. 

#Londra Oggi e domani "Free Barclays Cycle Hire". Info ==> http://t.co/bpfkUk00GC pic.twitter.com/uATzRZGsSq

— Londonita (@LondraIta) August 16, 2014

Toen in Antwerpen en Gent de nachtbussen dreigden te verdwijnen, besloot brouwerij Duvel-Moortgat het nachtelijk openbaar vervoer te sponsoren en riep zogenoemde De Koninck Uitbussen in het leven, naar één van de bieren dat door het merk gebrouwen wordt. Verfmerk Akzo Nobel schilderde de gevels van panden in verschillende steden over de hele wereld, waaronder in de grauwe Walloonse industriestad Charleroi. Volgens De Boer zijn er vanuit stadsdeel Noord geen regels opgelegd voor wat wel en niet mag in het Noorderpark. 'Maar dat komt vast wel, zodra de eerste concrete plannen ontwikkeld zijn'. Of dat al het geval is, wil De Boer niet zeggen.

Straatmeubilair
Ook zonder die plannen hebben Amsterdammers dagelijks te maken met co-producties. Het Franse JCDecaux is het bekendste voorbeeld. Het bedrijf startte in 1964 in Lyon en is inmiddels actief in meer dan 50 landen en op bijna 150 vliegvelden. Ook hier is veel stadsmeubilair, zoals Abri's, Mupi's en reclamezuilen, van Franse makelij. Twee jaar geleden verving het bedrijf alle tram- en bushaltes in de stad en eerder dit jaar werden Amsterdammers getrakteerd op zo'n 1000 strandstoelen, die snel weer uit het straatbeeld verdwenen. Het plaatsen en onderhoud kost de gemeente niets, in ruil daarvoor mag JCDecaux het meubilair gebruiken voor reclame. 

Lees ook: Amsterdamse strandstoel duikt op in Limburg

Rotondes
Inspelend op gemeentelijke bezuinigingen op groenonderhoud, kunnen bedrijven sinds enkele jaren bij de Rotondespecialist een verkeersrotonde adopteren. Gemeenten geven daarmee het onderhoud van het knooppunt uit handen aan een bedrijf, dat in ruil daarvoor reclame mag maken, door bijvoorbeeld een bordje met het bedrijfslogo te plaatsen. ROC Amsterdam heeft de zorg voor een rotonde in Hilversum op zich genomen, in de stad zijn nog geen voorbeelden van adoptie. 'Dat heeft met de grote van de gemeente te maken en er is nog geen politiek en ambtelijk draagvlak voor', reageert Martijn Vonk van het bedrijf. Blijkbaar wil de stad de openbare ruimte nog niet helemaal uit handen geven.

Voor de actuele stand van #vrijstaande #rotondes in #Nederland, kijk op http://t.co/n1uqqOmup8 #rotondereclame pic.twitter.com/Qr9PHt0CVI

— De Rotondespecialist (@rtndespecialist) April 8, 2015

Heinekenfontein
Dat toont ook de discussie over de 'Heinekenfontein' in Zuid aan. De herinrichting van het plein zal 609.000 euro gaan kosten, het biermerk draagt daar 150.000 euro aan bij. In het AT5-programma De Stelling van Amsterdam is SP-gemeenteraadslid Tiers Bakker kritisch over de samenwerking. 'De openbare ruimte moet de openbare ruimte blijven. Dadelijk krijgen we een opgestoken middelvinger naar de belastingdienst, gesponsord door Starbucks op de Dam. Of een grote wafel, betaald door Nutella op het Leidseplein. Dat moet je niet willen', zegt hij met een zeker gevoel voor drama.

Marie Heinekenplein krijgt facelift met meer water en groen. Bekijk het ontwerp en regaeer: http://t.co/v1nZ6VgXe5 pic.twitter.com/uZHK3vpyMZ

— 020 stadsdeel Zuid (@StadsdeelZuid) September 4, 2015

Het is overigens niet de eerste keer dat er discussie is over het Marie Heinekenplein, dat in 1993 werd aangelegd op de plek waar eerder een deel van de brouwerij stond. Oorspronkelijk was de bedoeling dat het stuk de naam 'Heinekenplein' zou krijgen, maar dat was strijdig met het voorschrift dat straten in de stad alleen vernoemd kunnen worden naar mensen die niet meer bij leven zijn. Er werd daarop besloten om het te vernoemen naar Marie Heineken, een nicht van Heineken-oprichter Gerard-Adriaan en schilderes van bloemstillevens. Als de plannen doorgaan, zal haar plein in juli 2016 voorzien zijn van een groene fontein.

Lees ook: SP stelt vragen over herinrichting Heinekenplein