Het aantal studenten dat op de universiteiten staat ingeschreven is dit jaar opnieuw toegenomen. Ondertussen is er vanuit het Rijk steeds minder geld beschikbaar per student en loopt de werkdruk onder de docenten flink op. De besturen van de Amsterdamse universiteiten luiden de noodklok.
Op de Universiteit van Amsterdam (UvA) lopen er dit jaar ruim 34.000 studenten rond, blijkt uit onderzoek van AT5. Dat is 5 procent meer dan vorig jaar. Op de Vrije Universiteit (VU) is er zelfs een toename van 8 procent. Daar zijn het er nu 24.432. 'We staan voor mijn gevoel echt op springen,' zegt Mirjam van Praag, bestuursvoorzitter van de VU.
Gevolgen voor studenten
'Ik denk dat we bang moeten zijn dat de onderwijszalen steeds voller zijn. Dat er op steeds gekkere tijden college moet worden gegeven', vertelt Van Praag. 'Ook dat tentamens niet meer kunnen worden nagekeken. En dat er minder ervaren docenten voor de klas worden gezet.'
Ook Geert ten Dam, bestuursvoorzitter van de UvA, betreurt dat goed onderwijs nu onder druk staat. 'Daar hebben studenten recht op. En dat betekent dat je daarvoor ook gewoon de tijd moet hebben. En die knelt.'
Internationalisering
Een grote bijdrage aan de gigantische groei komt van de steeds groter wordende groep studenten uit het buitenland. Dit jaar is die groep twintig procent van het totale aantal studenten. Volgens de wet hebben Europese studenten dezelfde rechten als een Nederlandse student. Universiteiten kunnen dus geen Europese studenten weigeren, zonder daarbij ook Nederlandse studenten buiten de deur te houden.
Nog meer groei
Volgens de bestuursvoorzitters van de Amsterdamse universiteiten krijgen de instellingen prikkels van de overheid om te blijven groeien. 'Niet omdat groei een doel is, maar omdat onderwijs één van de beste investeringen is die je in dit land kan doen', aldus Ten Dam.
Het Ministerie van Onderwijs verdeelt een zak geld over alle universiteiten in Nederland. Universiteiten met meer studenten krijgen een groter deel van dat geld, dan die met minder studenten. Groeit het aantal studenten van de ene universiteit, dan heeft de andere dus minder te besteden. Omdat de zak met geld van het ministerie niet hard groeit, is het bedrag per student in Nederland gedaald van 19.900 euro naar 15.000 euro.
Toch is de kwaliteit van het hoger onderwijs en de wetenschap in Nederland nog steeds van hoog niveau, meent het ministerie. 'Wel erkennen wij dat de druk aan universiteiten hoog ligt.'
'Ik ga niet pokeren richting ministerie'
Beide bestuurders zijn het erover eens dat het inperken van het aantal studenten geen oplossing is voor de huidige situatie. Van Praag: 'Het is economisch helemaal niet handig om dat te doen. Want wij als Nederland hebben die mensen nodig. Dus als we daar een numerus fixus op zetten bedienen we de arbeidsmarkt onvoldoende.'
Ten Dam: 'Wij zijn ervoor om ons werk naar studenten en aankomende studenten zo goed en zo zorgvuldig mogelijk te doen. En ik ga niet pokeren richting het ministerie over de ruggen van onze studenten.'
Nog geen oplossing
Een oplossing voor de problematiek ligt volgens de bestuursvoorzitters bij het ministerie. 'We hebben natuurlijk allemaal onze professionele trots om die kwaliteit te bewaken als een tijger. Maar ik denk dat het niet zo lang meer houdbaar is', aldus Van Praag.
Ten Dam: 'Ik kan alleen naar het ministerie zeggen: "Ben nou wijs. Zorg dat je blijft investeren in een goed opgeleide beroepsbevolking.'
Bezorgde Kamerleden
Het systeem dat door het ministerie van Onderwijs wordt gehanteerd om te bepalen hoeveel geld universiteiten krijgen moet op de schop. Dat vinden Tweede Kamerleden van zowel de coalitie als de oppositie. Lees hun reacties hier.