Eén op de drie hulpverleners krijgt nog altijd te maken met een vorm van agressie of geweld. Na campagnes als 'Blijf van onze hulpverleners af', de invoering van supersnelrecht en zwaardere straffen voor daders, blijft het aantal dat met geweld en agressie te maken krijgt hoog. Dat roept de vraag op: is dit probleem wel op te lossen?
'Op deze manier niet', zegt Gerrit van de Kamp van politievakbond ACP. 'In de huidige context en met de huidige instrumenten is het onoplosbaar.'
Van de Kamp vertelt dat de politievakbond in 2005 al pleitte voor een actieplan om geweld tegen politieagenten, maar ook tegen andere hulpverleners, aan te pakken. 'We wilden dat daders sneller berecht werden, met hogere straffen. Veel van die punten zijn ook aangepakt. Er zijn programma's gestart, er is veel geld aan uitgegeven. Het Openbaar Ministerie heeft de strafeisen met 200 procent verhoogd. Maar ondanks al die maatregelen, blijft het aantal incidenten stabiel of stijgend', zegt van de Kamp.
Lees ook: Ambulancechauffeur Ron met pensioen: 'Mooiste beroep, maar meer agressie en werkdruk'
Kleine kans dat je gepakt wordt
Dat 'aantal' is alleen nog best moeilijk te specificeren. In 2016 werden er in het hele land 7.502 mensen verdacht van geweld tegen hulpverleners. In 2017 waren dat er 8.964, dat is een stijging van bijna 20 procent. Maar dat gaat dan alleen om het aantal zaken dat bij de rechter komt.
'En lang niet ieder incident komt zo ver', licht criminoloog Jasper van der Kemp toe. 'De pakkans is klein. Hoe vaak worden mensen nou daadwerkelijk vervolgd voor hun agressie naar hulpverleners? Vaak hebben ze niet eens een verdachte in beeld of is er te weinig bewijs.'
Daarnaast helpt de dreiging van een hogere straf vaak ook niet in het voorkomen van geweld. 'Die hogere straffen zijn meer een motivatie voor hulpverleners zelf om melding te maken van een incident', zegt van der Kemp. Een deel van de mensen die dit soort overlast veroorzaken, zijn namelijk onder invloed. Of ze zijn emotioneel. En die schrik je op deze manier niet af.'
Niks veranderd
Ruim tien jaar geleden werd ambulancemedewerker Ron Sitek met de dood bedreigd toen hij in Geuzenveld een neergestoken jongen wilde helpen. Het maakte veel los in Amsterdam en ging volgens toenmalig burgemeester Job Cohen veel te ver: 'Blijf met je poten af van onze hulpverleners.'
'En dat roepen ze nu al tien jaar steeds opnieuw', zegt Sitek. 'Ik geloof het eigenlijk niet meer. Amsterdam is natuurlijk een stad waar heel veel kan en mag, maar er zijn grenzen. Je hoort nog zo vaak over bedreiging, bij ons op de ambulance maar ook bij de politie. Zaken worden geseponeerd, er is te weinig bewijs.'
'Eigenlijk blijft er gewoon teveel onbestraft', concludeert Sitek. De vraag of geweld tegen hulpverleners dan wel op te lossen is, vindt Sitek moeilijk te beantwoorden. 'Ik ben bang dat het een keer echt goed fout moet gaan.'
Lees ook: Brandweer: 'Blijf tijdens jaarwisseling van hulpverleners af en laat ze hun werk doen'
Politievakbond: 'Harder aanpakken'
Die vrees wordt gedeeld door van de Kamp van de ACP. 'De vraag is: hoe lang gaat dit nog goed? Zeker in een grote stad als Amsterdam', zegt hij. 'Het is volgens mij meer een mentaliteitskwestie. Er zit iets in de samenleving waardoor het kennelijk niet werkt. De gedachte dat mensen tot rede te brengen zijn en dat straffen eisen werkt, een keurig nette aanpak, is maar beperkt waar. Maar een hardere aanpak, dat wil de politiek niet.'
'Maar zo los je het niet meer op. Het huidige systeem en de huidige methode heeft de grens bereikt.'