Start van hoofdcontent

Politiek

nl

Gemeente verzaakt in basistaak: tientallen vergunningen verleend zonder toetsing

21 januari 2019, 13.32 uur · Aangepast 21 januari 2019, 16.30 uur

Tientallen dakterrassen, serres en verbouwingen werden in 2018 aangelegd of uitgevoerd zonder dat de gemeente de vergunningsaanvragen inhoudelijk toetste. De vergunningen werden ‘van rechtswege’ verleend, omdat de gemeente niet op tijd een inhoudelijk oordeel kon geven. Dat blijkt uit onderzoek van AT5. Vooral West (37) en Zuid (49) scoren hoog. In meer dan 3500 gevallen werd door de gemeente ook nog eens verlenging van de beslistermijn aangevraagd.  'Een schokkend hoog aantal', aldus hoogleraar bestuursrecht Jon Schilder.

Het is 12 september 2018 wanneer de eigenaar van Koninginneweg 140 een vergunning aanvraagt voor een ingrijpende verbouwing. Hij wil het pand onderkelderen en meerdere muren doorbreken om twee woningen te creëren. Ook moet er een patio met loopbrug komen in de achtertuin.

Stadsdeel Zuid neemt zijn aanvraag in behandeling en moet gaan beoordelen of de geplande verbouwingen binnen de regels zijn. Maar tot een inhoudelijk oordeel komt het stadsdeel nooit. Een vergunning krijgt de eigenaar van Koninginneweg 140 wel. Op 21 december 2018 blijkt dat het stadsdeel niet binnen de afgesproken zes weken tot een oordeel over de verbouwing van het pand komt. Als gevolg wordt de vergunning voor de opsplitsing en patio automatisch verleend. Er is sprake van een 'besluit van rechtswege'.

Stadsdeel Zuid koploper
Dit pand aan de Koninginneweg is één van de 49 vergunningen die stadsdeel Zuid in 2018 automatisch afgeeft. Een hotel aan de Frans van Mierisstraat kan zonder problemen vier koekoeken plaatsen. De eigenaar van een woning aan de Govert Flinckstraat mag twee balkons plaatsen. En ook twee winkels aan de Cornelis Schuytstraat worden samengevoegd zonder dat het stadsdeel een inhoudelijk oordeel geeft over de aangevraagde vergunning. Er vond ook op meerdere plekken verkamering plaats omdat een vergunning van rechtswege werd verleend. 

Stijging van 123%
In stadsdeel West komt het ook 37 keer voor dat er een besluit van rechtswege valt. Samen met Zuid is dit stadsdeel koploper als het gaat om vergunningen die automatisch verstrekt worden, blijkt uit het onderzoek van AT5. In 2017 was dit ook al zo, maar het aantal steeg fors in 2018. In Zuid was er met 49 vergunningen een stijging van 123% ten opzichte van de 22 vergunningen het jaar ervoor. In West groeide het met 60% van 23 naar 37, daar nam totaal aantal vergunningsaanvragen ook toe met meer dan 50%.

repetitieruimte

Massaal verlengingen aangevraagd
De gemeente heeft ook een escape ingebouwd in haar eigen vergunningsregels. Het mag de beslistermijn met zes weken verlengen. Uit de cijfers blijkt dat alle stadsdelen hier gretig gebruik van maken. Zuid en West samen meer dan 1700 keer. Maar ook stadsdeel Centrum (724) en Oost (426) deden dit regelmatig. Die laatsten wisten echter, in de meeste gevallen, wel voor de nieuwe deadline tot een beslissing te komen. In Centrum en Oost samen werd maar in negen gevallen een vergunning automatisch verleend. Waarom lukt het hen wel? En wat is er aan de hand in West en Zuid?

repetitieruimte

'Zorgwekkende ontwikkeling' 
'Hoe dit komt, weet ik niet. Maar ik vind het een schokkend hoog aantal', zegt hoogleraar bestuursrecht Jon Schilder (VU) wanneer we hem de cijfers voorleggen. 'Een vergunning van rechtswege is een juridisch monster dat alleen bedoeld is als stok achter de deur voor de gemeente. Dat er door de gemeente Amsterdam zo veel vergunningen afgegeven worden is een zorgwekkende ontwikkeling.'

Volgens Schilder laat het ook zien dat de gemeente verzaakt in haar basistaken:
'Het is natuurlijk volstrekt belachelijk dat je als burger in actie moet komen na het afgeven van de vergunning om ervoor te zorgen dat de gemeente deze inhoudelijk behandelt. Dit is ook niet hoe het systeem ontworpen is.'

Alleen maar verliezers
De vraag is welke Amsterdammer hierdoor het meest de dupe is. Een vergunning die van rechtswege wordt verleend is nog niet onherroepelijk. Gedurende een periode van meestal zes weken kan er nog bezwaar gemaakt worden en pas hierna is de vergunning definitief. Dit betekent dat de aanvrager in principe direct kan beginnen met bijvoorbeeld een verbouwing, maar dit is dan op eigen risico. Als de woningeigenaar geen hele actieve buren heeft die op de hoogte zijn van de vergunningverstrekking en bezwaar indienen, dan zal hij ongestoord de werkzaamheden kunnen verrichten. Maar dienen de buren wél bezwaar in, dan is de woningeigenaar verder van huis. De gemeente kan de buren gelijk geven en de vergunning intrekken. Als de woningeigenaar dan al een halve serre heeft staan, moet hij deze afbreken.

'Burger moet er bovenop zitten'
'Je bent als aanvrager dus helemaal niet blij met een vergunning van rechtswege', zegt advocaat Ben Vreugdenhil. Hij is gespecialiseerd in bouw- en bestuursrecht. 'Er is dan zo veel onduidelijk over wat je wel en niet mag doen. Waardoor de kans dat er een gegrond bezwaar wordt ingediend heel groot is.'

Volgens Vreugdenhil is daarom iedere vergunning van rechtswege er één te veel. Het zorgt bovendien voor een situatie waarin de burger de gemeente actief moet controleren om te zorgen dat uitbouwen, dakterrassen en balkons aan de regels voldoen. 'Als je merkt dat de deadline voor een vergunning nadert, kun je de gemeente in gebreke stellen. Ze moeten dan binnen twee weken met een besluit komen. Maar dan moet je er wel echt bovenop zitten en weten welke rechten je hebt.'

Personeelstekort
Stadsdeel Zuid en West zeggen dat de grote stijging van het aantal vergunningaanvragen, de complexiteit van de verbouwingen waarvoor toestemming wordt gevraagd en het gebrek aan gekwalificeerd personeel de oorzaak zijn van het hoge aantal vergunningen dat automatisch wordt verleend. In Zuid kwamen er in 2018 ruim 3300 aanvragen binnen, 19% meer dan het jaar ervoor. In West waren dit er een kleine 2000, 51% meer dan in 2017. Stadsdeelbestuurder Melanie van der Horst van West: 'De afgelopen jaren is er door de economische groei in de stad een flinke stijging geweest van het aantal aanvragen voor verbouwingen. West heeft flink moeten inzetten op het behandelen ingediende bouwaanvragen, die de laatste jaren ook veel complexer zijn geworden.'

Bouwwoede
Beide stadsdelen benadrukken dat de vergunningen die van rechtswege verleend worden maar een fractie zijn van het totaal. Zorgelijk is wel dat de meeste automatisch verleende vergunningen afgegeven worden voor verbouwingen in populaire buurten zoals de Helmersbuurt, Museumkwartier, de Pijp en Bellamybuurt. Delen van de stad waar bewoners al een aantal jaar spreken van 'bouwwoede' en er veel overlast wordt ervaren. Dat juist hier pandeigenaren verbouwingen kunnen uitvoeren zonder dat de gemeente kijkt of deze aan de regels voldoen, brengt de leefbaarheid van de buurt verder in het geding. 

Stadsdeel West zegt tegen AT5 inmiddels wel meer personeelscapaciteit te hebben gevonden voor de afdeling vergunningen. Zuid is dit nog niet gelukt.