De korpsleiding van de Amsterdamse brandweer is ernstig in verlegenheid gebracht nu blijkt dat de plaatsvervangend commandant in de zomer van 2018 zelf beschuldigd is van seksuele intimidatie. Het lid van de korpsleiding heeft eind vorig jaar zelf zijn vertrek aangekondigd.
Onder Amsterdamse brandweerlieden is veel onrust ontstaan omdat in hun ogen de korpsleiding er alles aan heeft gedaan om de plaatsvervangend commandant te beschermen. 'Hoe kan het dat Leen Schaap al sinds zijn aantreden de uitrukdienst keer op keer in de media wegzet als seksisten en racisten, carte blanche heeft wat betreft het sanctioneren en nu dit incident onder het tapijt probeert te vegen?', reageert een groep brandweerlieden gezamenlijk. 'Wij willen ook dat seksisme en racisme wordt aangepakt. Maar waarom wordt er met twee maten gemeten? Hoe kan het dat de plaatsvervangend commandant beschermd wordt door Schaap?'
Oefening
Wat is er gebeurd? Het is de zomer van 2018. Zoals wel vaker vindt er in het Brandweer Opleidingscentrum Amsterdam-Amstelland Schiphol in Badhoevedorp, ook wel de BOCAS genoemd, een oefening plaats met Amsterdamse brandweerlieden. Ook de plaatsvervangend commandant, de rechterhand van commandant Leen Schaap, is hierbij aanwezig.
Lees ook: Grote groep brandweerlieden zegt vertrouwen op in korpsleiding
Oefenen is voor brandweerlieden van groot belang, op die manier kunnen ze zo goed mogelijk reageren tijdens echte crisissituaties tijdens het werk. Oefeningen worden daarom ook tot in detail voorbereid door instructeurs. Voor brandweerlieden moet het lijken alsof het nagespeelde incident echt plaatsvindt.
Officiële klacht
Omdat brandweerlieden vaak met slachtoffers te maken hebben tijdens hun werk, worden voor de oefeningen acteurs ingehuurd. Deze acteurs spelen de gewonden na. In vakjargon wordt er gesproken over zogeheten LOTUS-slachtoffers. De acteurs zijn verbonden aan een onafhankelijke organisatie, die door de brandweer wordt ingehuurd zodra er een oefening wordt gepland.
Op de bewuste zomerdag van 2018, tijdens een oefening, heeft de plaatsvervangend commandant een vrouwelijk LOTUS-slachtoffer een klap op haar billen gegeven, zo zeggen bronnen tegen AT5. De vrouw heeft melding gemaakt bij het hoofd van het opleidingscentrum van het incident. De officiële klacht is uiteindelijk ook bij commandant Leen Schaap terechtgekomen.
Lees ook: Van Uhm: modernisering brandweer moet doorgaan ondanks gebrek aan vertrouwen
Na indringende gesprekken heeft de plaatsvervangend commandant excuus moeten aanbieden aan de vrouw. Bij de overige leden van de korpsleiding zouden grote zorgen zijn geweest over de mogelijkheid dat de zaak publiekelijk bekend zou worden. Schaap is namelijk zelf halverwege 2016 aangesteld om het seksisme en racisme binnen de Amsterdamse brandweer aan te pakken. Het feit dat zijn rechterhand hier nu zelf van beschuldigd wordt, is zeer schadelijk voor de geloofwaardigheid van het beleid, stellen mensen binnen de brandweer.
Straf onbekend
Een woordvoerder van de brandweer bevestigt in een summiere reactie dat er inderdaad een officiële klacht tegen de plaatsvervangend commandant is ingediend vorig jaar zomer. De klacht is in behandeling genomen en er is een disciplinaire straf opgelegd. Deze zou volgens de zegsvrouw in lijn zijn met hoe de Amsterdamse brandweer altijd handelt in dergelijke zaken. Wat de straf precies is geweest, wil de brandweer niet vertellen.
Lees ook: Rechter: OR onterecht buitenspel gezet bij sanctie tegen brandweerman
Uit vertrouwelijke documenten die AT5 heeft ingezien, blijkt dat de plaatsvervangend commandant in de maanden na de melding meerdere keren is vervangen door iemand anders tijdens vergaderingen van de korpsleiding. Opvallend is wel dat de plaatsvervangend commandant niet altijd afwezig was, van een onmiddellijke schorsing lijkt dus geen sprake te zijn geweest.
Lid korpsleiding weg
Eind november liet de plaatsvervangend commandant weten de Amsterdamse brandweer te zullen verlaten in 2019. 'Na zes mooie jaren is het voor mij tijd om aan een nieuw avontuur te beginnen. In overleg met commandant Schaap heb ik besloten mijn functie neer te leggen. Ik heb met heel veel plezier gewerkt bij Brandweer Amsterdam-Amstelland en wens iedereen een mooie toekomst. BAA is op de goede weg naar een toekomstbestendige brandweer waar iedereen zich thuis voelt', zo schreef hij. Het bericht werd afgesloten met: 'Bedankt voor een mooie tijd.' Of zijn vertrek direct verband houdt met het incident wordt niet officieel bevestigd.
Lees ook: Opnieuw onrust binnen brandweer: nu vanwege Leen Schaap bij Buitenhof
Inmiddels loopt de sollicitatieprocedure voor een nieuwe plaatsvervangend commandant. Deze moet nadrukkelijk gaan bouwen aan vertrouwen binnen de Amsterdamse brandweer. Voormalig Commandant der Strijdkrachten Peter van Uhm concludeerde namelijk eind vorig jaar al dat het vertrouwen tussen de korpsleiding en de uitrukdienst nihil is. Een groot deel van de brandweerlieden heeft enkele maanden na het rapport het vertrouwen in de korpsleiding opgezegd. Halsema wil dat er voor de zomer resultaten zijn geboekt rondom het herstellen van vertrouwen. Als dat onmogelijk blijkt te zijn, dan zal ze 'nieuwe stappen' nemen.
AT5 heeft via een Wob-procedure geprobeerd om informatie te krijgen van het veiligheidsbestuur aangaande deze melding van seksuele intimidatie. Femke Halsema heeft in haar hoedanigheid als voorzitter ons verzoek afgewezen. Zij vond het beschermen van de plaatsvervangend commandant en zijn persoonlijke levenssfeer belangrijker dan het openbaren van de gevraagde documenten. Uit de brief van Halsema blijkt wel dat er documenten zijn aangetroffen rondom de bewuste datum van het incident. Het gaat onder meer om brieven, mails en notities.