Wie op Koningsdag door de stad liep kan het aantal lachgasverkopers niet zijn ontgaan. Op sommige plekken in het centrum leek er zelfs een concurrentiestrijd tussen de verkopers te ontstaan. Hoewel de gezondheidsrisico's voor lachgasgebruikers mee lijken te vallen, baart het toenemende aantal incidenten met het broeikasgas verantwoordelijk staatssecratris Blokhuis zorgen. Maar wat is dat gas nou precies?
Distikstofmonoxide (N2O), oftewel lachgas, zorgt bij inademing voor een kortdurende roes die gepaard gaat met bewustzijnsdaling en euforie. Het gevoel lijkt een beetje op dronkenschap. Het middel wordt dagelijks door tandartsen en artsen gebruikt als verdovingsmiddel, door bakkers in slagroomspuiten, maar ook in de autosport om het motorvermogen te verhogen.
Risico's
Het gas staat bekend als een relatief veilige drug, maar volgens het Trimbos Instituut kleven er wel risico's aan het gebruik. Volgens het kennisinstituut is het 'zeer gevaarlijk' als het in combinatie met grote hoeveelheden alcohol (of andere verdovende middelen) wordt gebruikt: 'Door het verdovende effect van alcohol is er geen goede, adequate ademprikkel. Hierdoor krijgt men onvoldoende zuurstof binnen, met mogelijk een hartaanval tot gevolg.'
Lees ook: Enkele tientallen mensen onwel door gebruik lachgas op Koningsdag
Er zijn aanwijzingen dat lachgas op zichzelf direct invloed heeft op het zich ontwikkelend brein doordat lachgas de NMDA-receptor blokkeert. Deze receptor speelt een belangrijke rol bij de rijping van het zenuwstelsel. Gezien de inzichten in de kwetsbaarheid van het zich ontwikkelend brein voor de effecten van psychoactieve stoffen in het algemeen, lijkt voorzichtigheid met het gebruik van lachgas door jongeren geboden.
Lachgasballon
Lachgas wordt meestal genuttigd via een ballon. De ballon wordt gevuld via een slagroompatroon (ampul) en een slagroomspuit of een zogeheten 'cracker', een apparaatje waarmee de ampul kan worden opengemaakt. Steeds vaker worden de ballonnen echter gevuld met grote lachgastanks. Brandwondencentra zien de laatste tijd een toename van het aantal patiënten met ernstig koudeletsel na het gebruik van lachgas, omdat de slachtoffers een lachgastank tussen hun benen hadden geklemd tijdens het vullen van lachgasballonnen.
Warenwet
Door een besluit van het Europese Hof valt lachgas sinds 1 juli 2016 niet meer onder de Geneesmiddelenwet, maar onder de Warenwet. Dit houdt in dat de vuller van een lachgasballon verantwoordelijk is voor de veiligheid van het product. Omdat onderzoek van het RIVM heeft uitgewezen dat incidenteel gebruik (1 keer per maand, minder dan 10 ballonnen per keer) niet gevaarlijk is voor de gezondheid, treedt toezichthouder NVWA niet op tegen de verkoop.
Lees ook: Lachgasgebruik Koningsdag baart staatssecretaris zorgen: 'We nemen dit erg serieus'
Maatregelen
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is wel al langere tijd bezig met maatregelen om de verkoop van lachgas aan banden te leggen en ging met verschillende verkopers in gesprek. Zo is Bol.com al gestopt met de verkoop van lachgaspatronen en hanteert een aantal verkooppunten een maximum aantal patronen per klant. De verkoop, handel, bezit en gebruik van lachgas is niet strafbaar. De Amsterdamse fractie van de VVD pleit inmiddels voor een verbod van het gas op feestdagen als Koningsdag.
AT5
Milieu
En dan is er nog een milieukwestie. Experts waarschuwen dat lachgas bijdraagt aan de afbraak van de ozonlaag. Volgens lector Energietransitie Martien Visser van de Hanzehogeschool Groningen staat het effect op het klimaat bij gebruik van een ballon lachgas gelijk aan het verbranden van een liter diesel. De broeikaswerking is ongeveer 300 keer groter dan dat van koolstofdioxide. Het kan tot anderhalve eeuw duren voordat het gas is afgebroken. Daarbij moet wel gezegd worden dat de agrarische sector een van de grootste veroorzakers is, omdat ook bij de opslag van mest lachgas vrijkomt.