Op dagen als deze kan de buitenlucht soms aanvoelen als een (te) warme deken. Maar waar ga je heen voor verkoeling? En waar is het het warmst? Op 300 meter afstand van ieder huis moet er wat HvA-lector Jeroen Kluck betreft een 'koelteplek' zijn. Zo maak je je stad klimaatbestendig.
Kluck werkt aan de zogeheten looptijd-tot-koelteplekken-kaart. Daarmee wil hij in kaart brengen waar je de koelte kan opzoeken en vooral ook waar er nog extra koelte gecreëerd kan worden. Het streven: binnen vijf minuten lopen van ieder huis een koelteplek. Dat is ongeveer 300 meter.
Een goede 'koelteplek' voldoet aan een aantal voorwaarden. 'De belangrijkste is misschien wel dat er schaduw moet zijn, maar je moet er ook een beetje lekker kunnen zitten', zegt Kluck. 'En hij moet goed toegankelijk zijn.'
Water helpt niet, bomen wel
Het lijkt zo logisch: voor verkoeling ga je naar het water, en daar hebben we genoeg van in Amsterdam. 'Maar als je niet ín het water zit, of op z'n minst met je voeten erin, dan helpt het eigenlijk niks. Kijk, bij het IJ staat veel wind omdat het een groot open water is. Dat is benedenwinds echt wel lekker, dat voel je wel. Maar bovenwinds merk je er dan weer niks van. Water is niet zo belangrijk voor koelte, schaduw is veel belangrijker.'
Een groene wijk of straat met veel grote, schaduwrijke bomen scoren dus vooral goed op de koelteplekken-kaart. Kluck noemt het Oosterpark en Sarphatipark als voorbeelden van echt koelere plekken.
Stenig
'Het hele centrum is eigenlijk rood op de kaart. Ondanks de grachten dus, want verder is het centrum eigenlijk heel stenig.' Ook industriegebieden zijn over het algemeen vaak hete plekken.
'Het verschilt ook heel erg per stukje', zegt Kluck. 'Waar het grootste deel van het centrum dus rood is, doet het Thorbeckeplein het eigenlijk weer heel goed. En waar het Sarphatipark heel groen is op de kaart, zijn de Ferdinand Bolstraat en de Van Woustraat weer heel stenig. De ene woonwijk is ook weer warmer dan de andere', zegt Kluck. 'Dat brengen we nu goed in kaart.'
Klimaatbestendig
'Het is een lastige vraag: wat moet je nou bieden als stad aan koelteplekken? Daar moet je rekening mee houden met de inrichting van een stad', zegt Kluck. In 2020 moet iedere Nederlandse stad namelijk beleid hebben over een klimaatbestendige inrichting van die stad.
De gemeente Amsterdam doet op dit moment dan ook onderzoek naar de mogelijkheden voor die klimaatbestendigheid. 'Hoeveel moet je doen en wanneer is het genoeg? Dat zijn vragen die nu heel erg spelen.'
Lees ook: Opnieuw een record: vandaag wordt de warmste 29 juni ooit
In Frankrijk, waar het deze week boven de 40 graden is, hebben ze speciale plekken ingericht voor noodsituaties. Ook hebben ze airconditioning op alle openbare plakken geïnstalleerd. In Nederland zijn we - gelukkig - nog niet zover, maar mocht je over straat lopen en even geen koele plek kunnen vinden, dan heeft Kluck nog wel een tip: 'Je kunt hier altijd een supermarkt invluchten.'
Gevoelstemperatuur
De looptijden-tot-koelteplekken-kaart is nog in productie, maar wordt gebaseerd op een kaart die gaat over de gevoelstemperaturen in de stad. 'Dan zie je het grote verschil tussen zon en schaduwplekken. Dat gaat om ongeveer 10 graden verschil in gevoelstemperatuur. Bij een hete dag als vandaag, zijn de gevoelstemperaturen in de zon erg hoog. Als je daar blijft staan zit je in gebied met hittestress', zegt Kluck.
De gevoelstemperaturen kaart van Amsterdam. Het is een schatting van de gevoelstemperatuur op het heetst van de dag op een bijna windstille dag tijdens een hittegolf. Wit staat gelijk aan de temperatuur in een grasveld buiten de stad. Hoe roder het gebied, hoe hoger de gevoelstemperatuur.