Start van hoofdcontent

Achtergrond

nl

Protest bij Raad van State om 'megalomane' woontorens van Sluisbuurt

22 augustus 2019, 07.00 uur · Aangepast 6 november 2019, 10.19 uur
Door Alex van Schagen · Foto: Gemeente Amsterdam

Woontorens tot 125 meter hoog, meer dan 5500 woningen, duizenden nieuwe bewoners en een bestemmingsplan van meer dan 3000 pagina’s dik: alles aan de toekomstige ‘wolkenkrabberwijk’ Sluisbuurt op het Zeeburgereiland is groot. Maar het is nog maar helemaal de vraag of de wijk er in de door de gemeente gewenste vorm wel komt, want buurtbewoners en andere Amsterdammers zijn fel tegenstander van wat in hun ogen een megalomaan nieuwbouwproject is.

Bij de Raad van State (RvS) probeerden al die boze en bezorgde Amsterdammers gisteren het bestemmingsplan voor de wijk van tafel te vegen. Zij vinden dat de Sluisbuurt in strijd is met de bouwvisie (structuurvisie 2040) en de hoogbouwvisie van de gemeente zelf. Ze vrezen dat de enorme woontorens hun woongenot bederven en dat het uitzicht vanuit de binnenstad en vanuit Waterland verpest wordt.

De gemeente – aanwezig met een klein legertje advocaten, projectleiders en adviseurs – ontkent niet dat de plannen een breuk zijn met haar eigen nieuwbouwbeleid, maar ziet dat op deze unieke locatie (een groot onbebouwd terrein binnen de ring en aan de rand van het IJ) niet als een probleem, eerder als een kans.

Het projectgebied van de Sluisbuurt - Google Maps
De Sluisbuurt:
In de hoogbouwwijk Sluisbuurt wil de gemeente tussen de 5.000 en 5.600 woningen bouwen. Veel van die woningen komen in woontorens waarvan de hoogste tot wel 125 meter wordt. In de nieuwbouwwijk komt ook veel ruimte voor winkels, bedrijfjes en werkplekken en er moet een nieuwe hogeschool gebouwd worden. De buurt wordt begrensd door het IJ in het noorden en de Zuiderzeeweg en de Schellingwouderbrug en de IJburglaan. De gemeente verwacht dat de bouw van de wijk zo'n tien jaar gaat duren.


Toren van 125 meter hoog

In de Sluisbuurt is namelijk plaats voor veertien woontorens met een hoogte variërend tussen de 40 en 125 meter hoog. Ter vergelijking: de Rembrandttoren is zonder antenne maar 10 meter kleiner dan de hoogste woontoren van de Sluisbuurt. De gemiddelde bouwhoogte van de wijk komt uit op 60 meter en dat is hoog voor Amsterdamse begrippen.

Veel te hoog volgens bewoners van de naastgelegen Sportheldenbuurt, maar ook volgens leden van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB) en Stichting Monumenten Amsterdam Noord (SMAN). Vooral die laatste twee groepen vrezen dat de nieuwe skyline de stad wel eens duur kan komen te staan.

Amsterdam van werelderfgoedlijst af
De torens gaan het uitzicht vanuit de binnenstad veranderen en veel meer dan de gemeente na een studie doet geloven, vindt Walter Schoonenberg van de VVAB. Hij denkt dat de stad daarmee weleens van de werelderfgoedlijst van Unesco kan verdwijnen. De zichtbaarheid van de torens vanuit het werelderfgoedgebied -de 16e en 17e eeuwse grachtengordel binnen het Singel- zou door de VN-organisatie als ongewenst gezien kunnen worden.

Maar volgens de gemeente is de zichtbaarheid zo gering dat Unesco geen problemen zou moeten hebben met de bouw van de wijk. Toch vroeg de Raad van State zich af of de gemeente voldoende contact met Unesco gehad heeft om die conclusie te kunnen trekken.

Uitzicht vanuit landelijk Noord
De woontorens gaan ook een grote impact hebben op het uitzicht vanuit Waterland in Noord, ook dat erkende de gemeente gisteren. Maar vanwege de hoogspanningsmasten was dat vergezicht 'toch al niet maagdelijk', aldus advocaat Jan van Oosten van de gemeente. Die opmerking kwam hem op boze reacties van het publiek te staan.

Een impressie van de Sluisbuurt gezien vanaf de Schellingwouderdijk in Noord - Gemeente Amsterdam

'Als je wil recreëren word je gestoord door die torens en mensen die erop uitkijken zien ze ook 's avonds omdat ze verlicht worden', betoogde Bonny Alberts van SMAN. Toch lijkt de Raad van State zich vooral te gaan buigen over de vraag of de wijk voor een aantasting zorgt van het beschermde dorpsgezicht van bijvoorbeeld Durgerdam. En dat is maar helemaal de vraag, er wordt immers geen 'wolkenkrabber' ín dat dorp gebouwd.

Aan het begin van de zitting gaf de Raad van State al aan dat zij niet gaat beoordelen of de wijk met haar woontorens mooi is of niet. Maar wel of de gemeente voldoende heeft gemotiveerd waarom zij in dit geval afwijkt van haar eigen bouwvisie. 'Wij gaan kijken of het dusdanig beredeneerd is dat het kan', aldus Peter Knol van de Raad van State.

Alternatieve plannen
Daarbij gaat de Raad van State ook kijken naar alternatieve stedenbouwkundige plannen die bij de gemeente zijn ingediend, zo ook het plan van architect Sjoerd Soeters, ontwerper van onder andere het Java-eiland en Oostpoort. In dat plan wordt gesteld dat op hetzelfde oppervlak, hetzelfde aantal huizen gebouwd kan worden, maar dan veel lager, tot maximaal 45 meter. 

AT5 sprak Soeters in 2017 over de plannen van de gemeente en zijn eigen alternatief:

Hoogbouw is volgens de architect helemaal niet nodig in de Sluisbuurt en bij dat idee sloten veel buurtbewoners zich gisteren aan. Zeker ook de huidige bewoners van wat straks de Sluisbuurt heet.

Op de Zuider IJdijk staan een paar dijkwoningen en aan de noordelijke kant liggen twee woonboten. Bewoners van die woningen krijgen straks letterlijk aan de andere kant van de straat enorme woonkolossen als buren. Zij vrezen de schaduw van die gebouwen, maar ook de parkeer en verkeers-overlast, als er straks duizenden mensen wonen in hun nu nog doodstille buurt.

De plek waar straks de Sluisbuurt verrijst, met op de achtergrond Sporenburg

Bovendien ondervinden ze nu ook al overlast van de voorbereidende werkzaamheden. Om de grond bouwrijp te maken is het gebied veranderd in een grote zandvlakte. 'Toen het de afgelopen weken zo stormde had ik een grote zandbak in mijn woonboot', vertelde een bewoner gisteren aan AT5. 

Ze vrezen straks opgeslokt te worden in een 'Vancouver-achtige setting', waarbij er weinig overblijft van hun woongenot. Advocaat Van Oosten zei te begrijpen dat het een bittere pil is voor de huidige bewoners, maar dat de gemeente vindt dat de belangen van individuen niet opwegen tegen het grotere belang van de woningbouwopgave die de gemeente heeft.

Een fotobewerking van een van de bewoners met de dijkhuisjes op de voorgrond en de skyline van Vancouver daar achter - Gerrit Schoone

Hoogbouw is duurbouw
Tijdens de zitting werd er ook gesproken over de betaalbaarheid van de woningen in de hoge torens, want is hoogbouw niet ook duurbouw. Van Oosten probeerde de dertig toehoorders in de zaal gerust te stellen door te zeggen dat de gemeente nog steeds van plan is om sociale en middeldure huur een belangrijke plek te geven in de wijk.

In een slotwoord werd door Schoonenberg van de VVAB gezegd dat de Raad van State een historisch vonnis gaat vellen. 'U gaat beslissen hoe Amsterdamse nieuwbouw er in de toekomst uit gaat zien'. Want als de Sluisbuurt door mag gaan is het hek van de dam en wil straks ieder stadsdeel zijn eigen hoogbouwwijk, waarschuwde hij.

Besluit Raad van State
Mocht de Raad van State besluiten dat het bestemmingsplan van de gemeente de prullenbak in kan, dan zal dat grote vertraging betekenen voor de bouw van 5.500 Amsterdamse woningen. Hoeft het plan niet aangepast dan zal de bouw van de wijk snel beginnen. In dat geval moet de Sluisbuurt over tien jaar helemaal af zijn.

Het besluit van de Raad van State wordt op zijn vroegst over zes weken verwacht.