D66: 'We moeten vooruit naar legalisering van xtc'

Uit dat rapport bleek dat drugscriminelen en bijbehorende geldstromen vrij spel hebben in Amsterdam. Hoogleraar Pieter Tops en onderzoeksjournalist Jan Tromp deden in opdracht van de gemeente een half jaar lang onderzoek naar ondermijning, de vermenging van de onder- en bovenwereld. Het rapport schetst een beeld waarin mensen uit alle lagen van de bevolking een graantje meepikken van de drugscriminaliteit.

Een schokkend rapport, maar volgens D66-fractievoorzitter Reinier van Dantzig niets nieuws. 'Ik moet er wel bij zeggen dat als je je werk als raadslid goed doet, dan mag dit geen verrassing zijn', zegt hij, waarop hij direct een kritische vraag van Annabel Nanninga (Forum voor Democratie) krijgt: 'Waarom heeft het onder jullie coalitiepartijen jarenlang zo kunnen groeien? Waarom heeft u niks gedaan? Waarom is er niet ingegrepen?'

Lees ook: Halsema in brief aan minister: 'Ondermijning door drugshandel nadert kritisch punt'

War on drugs
Van Dantzig reageert door te zeggen dat juist burgemeester Halsema heeft gevraagd om diepgravend onderzoek te doen naar ondermijning in de stad. 'Maar wat het voor D66 wel laat zien, is dat het het resultaat is van de 'war on drugs'. Daar zijn we nu dertig tot vijftig jaar mee bezig en in die dertig tot vijftig jaar is dit (drugscriminaliteit, red.) gegroeid, zijn er grote winsten behaald en netwerken opgebouwd. We kunnen niet zeggen dat we door het nóg zwaarder te verbieden, we dit kunnen oplossen.'

Van Dantzig ziet daarom voornamelijk een duidelijk teken in het rapport: 'We moeten vooruit naar legalisering, niet alleen van wiet, maar ook van xtc. Dat is de enige manier om dat geld weg te halen bij drugscriminaliteit.'

Forum: voor of tegen?
De voorman van D66 wil vervolgens graag weten wat Forum voor Democratie van dat plan vindt, maar hoewel Nanninga aangeeft dat een liberaal drugsbeleid in het partijprogramma staat, klinkt ze niet overtuigd. 'Daar zijn we op zich helemaal niet tegen, maar je blijft het opschuiven. Nu zeggen we "waarom wel sigaretten en alcohol en geen wiet". En straks zeggen we "waarom wel wiet en geen xtc". En dan zeggen we "waarom wel xtc en geen cocaïne". Waar trek je die grens?'

Waarop Van Dantzig haar uitdaagt: 'Bent u nou voor of tegen?' 
Nanninga: 'Nee wij zijn wel voor legaliseren...'
Van Dantzig: 'Dus daar zou ik nu een partner in kunnen vinden?'
Nanninga: 'Jazeker, maar er zitten haken en ogen aan. Namelijk als je dat in Amsterdam gaat doen, je bent altijd een enclave. En ook als je het in Nederland gaat doen, dan verplaats je het probleem naar de grensstreek.'

Lees ook: D66 wil proef met xtc in smartshops

Proef met xtc
Het decriminaliseren van bepaalde soorten drugs staat ook in het coalitieakkoord, maar het rapport van Tops en Tromp is voor D66 aanleiding om daar nu meer vaart achter te zetten.

Op de vraag hoe Van Dantzig dit concreet voor zich ziet, antwoordt hij: 'Nou kijk, we weten dat we xtc produceren in Nederland. Iedereen weet zelfs in welke gedeeltes. We hebben eigenlijk die hele stroom binnen (in het land, red.) en dat betekent dat we zo snel mogelijk - en daar hebben we het rijk bij nodig - een proef zullen moeten opstarten met de gecontroleerde productie van xtc.'

Lees ook: Burgemeester Halsema ziet niets in legaliseren xtc

PvdA nog niet zo ver
Dat is voor Sofyan Mbarki van de Partij van de Arbeid aanleiding om aan te haken. Hij vindt dat een gesprek over ondermijning meer over de normalisering van drugs moet gaan, dan over legalisering. 'De collectieve vraag naar drugs is gigantisch, maar tegelijkertijd gaan we wel allemaal top 600-lijsten opstellen. Dat schizofrene zit ook in de stad: enerzijds vinden we dat iedereen in de stad die iets verkeerd doet op een lijst moet, maar de collectieve vraag naar drugs, daar kijken we allemaal voor weg.'  

Daarin is Van Dantzig het deels met Mbarki eens. Legalisering is volgens hem niet het enige antwoord op de ondermijning, maar is het wel de kern van het probleem. 'We moeten echt zwaar optreden tegen ondermijning, maar als we de kern van dit probleem niet aanpakken, dan weet ik zeker dat er over tien jaar weer zo'n rapport ligt. En over twintig jaar weer.'  

Kijk hier de hele uitzending terug.