Achtergrond
Vertrekkend brandweercommandant Schaap kreeg beveiliging van politie na bedreigingen
Vertrekkend brandweercommandant Leen Schaap moest na bedreigingen aan zijn adres beveiligd worden door de politie. Dat vertelt hij in een uitgebreid afscheidsinterview met AT5. 'De maatregelen zijn op dit moment nog steeds van toepassing, maar gelukkig wel in mindere mate.'
Het verzet tegen Schaap als commandant binnen de Amsterdamse brandweer was de laatste jaren zo groot, dat hij aangifte deed van doodsbedreigingen. 'Niet alleen ben ik bedreigd, maar ook mijn dochter. Ik heb altijd gezegd; heel veel van het verzet is tegen het ambt. Maar ik trek een grens bij vergelijkingen met Hitler en persoonlijke bedreigingen. Daar heb ik altijd aangifte van gedaan.'
Schaap kwam in 2016 over van de politie en kreeg van toenmalig burgemeester Van der Laan de lastige opdracht om als brandweercommandant te zorgen voor een cultuurverandering binnen het korps. Er zou sprake zijn van 'een wittenmannenbolwerk', waar racisme, seksisme en discriminatie veelvuldig voorkwamen. Het verzet tegen Schaap en de verandering was groot binnen de Amsterdamse brandweer. Het resulteerde uiteindelijk in een onherstelbare vertrouwensbreuk tussen de commandant en de uitrukdienst. Eind mei kondigde burgemeester Femke Halsema aan dat het tijd was voor een nieuwe brandweercommandant: Leen Schaap moest vertrekken.
De veiligheidssituatie rondom Schaap was op een gegeven moment zo verontrustend dat hij beveiligd moest worden. 'Ik mag er niet te veel over vertellen. Maar ik moest in de privésfeer beveiligd worden. De politie had contact met mij. Zij zijn op een gegeven moment naar mij toe gekomen en zagen een dusdanige situatie dat ze het nodig vonden om wat te doen. Ze zijn op dit moment nog steeds van toepassing, gelukkig wel in mindere mate.'
Stoppen als commandant was voor Schaap geen optie, zo vertelt hij. 'Dan zou dreigen resultaat hebben. Dan zou het een nog groter feest zijn in de kazernes dan het nu is. Het was principieel om niet op te geven. Het was heel moeilijk uit te leggen aan mijn privékring. De bedreiging raakte mij wel, maar infecteerde mij niet.'
Na de aangifte van Schaap deed de politie onderzoek. Jusitie besloot niemand te vervolgen, maar zei dat er wel degelijk verdenkingen waren.
Inspreken tijdens commissie
Ook tijdens een commissievergadering in de Stopera werd het vertrek van Schaap geëist door de uitrukdienst. Meerdere brandweerlieden, onder wie een vrouw, spraken de raadsleden toe. 'Ik heb niet met haar gesproken na het inspreken. Als er in het openbaar de waarheid zo wordt verdraaid. En als ik hoor over angstcultuur en allemaal andere leugens. Het was geforceerd drama. Ik praat met de vertegenwoordigers van de ondernemingsraad en niet met individuele mensen die zo de boel bedriegen.'
Vrouwen
Volgens Schaap waren er toen hij binnenkwam van de vijfhonderd brandweermensen er vijf vrouwen. 'Deze vrouwen hebben het overleefd. Dat vind ik heel goed. Deze vrouw in de commissie zei iets heel belangrijks: ''vrouwen, dat is niks nieuws. Vijftien jaar geleden werden vrouwen al binnengehaald.'' Als ik kritisch raadslid was geweest, had ik gevraagd waar ze dan nu zijn. Ze zijn allemaal verdwenen. De vijf overlevers hebben zich goed aangepast aan de mannen.'
Hij vervolgt: 'Als nieuweling moet je je door die gesloten cultuur aanpassen. Als je je niet aanpast, heb je het niet best. Aanpassen is niet in zijn algemeenheid doen wat je zelf wil. Het is aanpassen aan de heersende mores. Voor heel veel brandweermensen is dat overleven.' Op dit moment zitten er vijftien vrouwen bij de brandweer. 'Het verloop is niet heel hoog bij de brandweer.'
Woord 'bejaarden' bewust gekozen
Ook een grote groep gepensioneerde brandweerlieden sprak zich de laatste jaren veelvuldig uit tegen de korpsleiding. Na de commissievergadering noemde Schaap die groep 'bejaarden'. Welbewust gekozen woorden, zo zegt hij nu. 'Als ik het heb over oud-gedienden of gepensioneerden, dan heeft het iets liefs. Het gaf mij de mogelijkheid om te zeggen dat sommigen zelfs al veertig jaar weg zijn. Ik had de opdracht om de cultuur die deze mensen hebben veroorzaakt aan te pakken. Zij proberen nog vanuit hun oude kennis hun giftige klauw op deze organisatie te leggen. Dat vind ik fout. Zij zouden moeten rusten.'
Vertrek
Eind mei werd bekend dat burgemeester Halsema kiest voor een andere brandweercommandant. Leen Schaap is per 1 oktober uit dienst. 'Ik begrijp de keuze wel, maar heb er in mindere mate begrip voor. De vraag is of dit het moment is voor de leiderschapswissel. Ik ben teleurgesteld. Het gaat alleen niet om mij. Het gaat om een betere brandweer voor de stad.'
Volgens Schaap is er in november vorig jaar al iemand benaderd voor zijn functie. 'Ik kom niet uit een ei, mijn netwerk is groot. Toen ik het hoorde, wist ik ook dat mijn dagen geteld waren.' Een woordvoerder van Halsema ontkent de aantijgingen van Schaap.
Vorige week schreef de vriendin van Leen Schaap een open brief. Zij stelde dat de zwakste schakel in de strijd tegen racisme en seksisme de ruggengraat van de burgemeester van Amsterdam is. Schaap: 'Mijn vriendin is een hele zelfstandige en verstandige vrouw. Het zijn haar woorden, ik heb er geen toestemming voor gegeven. Ik vind Halsema een fantastische burgemeester, alleen had ik in het brandweerdossier een andere keuze gemaakt.'
Dit is deel twee van het afscheidsinterview met Leen Schaap. Donderdag verscheen deel één, waarin de voordracht van Schaap als brandweercommandant en cultuurverandering bij de brandweer werden besproken. Deel één terugkijken kan hier.