Dat blijkt uit nieuwe en tot nu toe vertrouwelijke documenten, die de gemeente heeft vrijgegeven na een Wob-verzoek van AT5. De grote veiligheidsproblemen van de laatste jaren bij de grootste afvalverbrander van Nederland zijn de voornaamste reden dat het bedrijf dit jaar op het randje van de financiële afgrond stond. Geldschieters - waaronder de gemeente - hielden het AEB vooralsnog overeind.

Terug naar 2018. Dat het begin dat jaar een grote puinhoop was op het gebied van veiligheid bij het AEB, was al bekend. Het bedrijf werd namelijk in februari 2018 onder verscherpt toezicht gesteld van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, de instantie die namens de gemeente Amsterdam en de provincie Noord-Holland toeziet op de meest risicovolle bedrijven.

Branden

Ondanks verwoede pogingen, verbeterde de veiligheid bij het AEB niet. Voor de omgevingsdienst was de maat uiteindelijk vol nadat bleek dat er in 2017 maar liefst vijf keer brand was uitgebroken bij de afvalverwerker. 

De opdracht voor het AEB tijdens het verscherpte toezicht was duidelijk: er moesten veiligheidsmaatregelen worden genomen om nieuwe incidenten te voorkomen. Dat de incidenten relatief klein bleven en er nog geen slachtoffers waren gevallen, mocht een wonder heten. De zorgen bij de omgevingsdienst waren namelijk van dusdanige omvang, dat er serieus rekening werd gehouden met een groot incident.

Onvoldoende technische kennis

Oorzaak van alle problemen was onder andere dat het bij het AEB ontbrak aan een goed onderhoudsregime. Ook was er onvoldoende technische kennis binnen de organisatie.

Uit de nu vrijgegeven stukken blijkt dat er op 21 maart 2018 - tijdens het verscherpte toezicht - wederom brand heeft gewoed bij het AEB. De wethouder werd hiervan met een persoonlijke en vertrouwelijke notitie op de hoogte gesteld. De schade zou beperkt zijn geweest en ook waren er geen gewonden, zo valt te lezen.

Het interne document schetst een beeld van een afvalverwerker die op zijn zachtst gezegd zijn zaakjes nog steeds niet goed op orde heeft. 'Alhoewel er maatregelen zijn om een dergelijke brand snel te blussen, is er geen automatisch detectiesysteem. Iets dat het AEB volgens zijn eigen procedures wél zou installeren naar aanleiding van een eerdere brand.'

De notitie werd een maand nadat het verscherpte toezicht werd ingesteld geschreven: toen had het AEB blijkbaar nog steeds geen automatisch detectiesysteem voor branden. 

Na de nieuwe brand op 21 maart stelde de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied het AEB daarom voor een ultimatum. Het afvalbedrijf zou de volgende dag voor 12.00 uur een definitieve oplossing moeten hebben. 'Aangezien het installeren van een detectiesysteem niet op zo'n korte termijn te realiseren is, heeft het AEB als maatregel het permanent inhuren van de brandweer moeten treffen', staat in de notitie.

Hoelang er precies brandweer is ingehuurd door het AEB, staat niet in de notitie. 'AEB heeft voor het weekend getracht hierover te informeren, maar geen inhoudelijk bericht achtergelaten. AEB geeft daarnaast aan dat de implementatie van het plan van aanpak rondom de veiligheid voorspoedig loopt. De samenwerking met de omgevingsdienst is prettig en constructief.'

Kostbaar

Het inhuren van brandweer zou een zeer kostbare maatregel zijn, die volledig voor de rekening van het AEB zou zijn gekomen. Om welk bedrag het gaat, is niet duidelijk.

Tijdens het verscherpte toezicht stortte het financiële huishoudboekje van het AEB nog verder in. Nadat deze zomer vier van de zes verbrandingsovens moesten worden stilgelegd, omdat de veiligheidssituatie nog verder verslechterd was, reisde de directie van het bedrijf af naar het stadhuis.

Daar vroeg het AEB het Amsterdamse stadsbestuur, voor honderd procent aandeelhouder, om een kapitaalinjectie oplopend tot 150 miljoen euro om het bedrijf operationeel te houden. Uiteindelijk heeft het college tot nu toe 80 miljoen euro vrijgemaakt voor de afvalverwerker. 

Privatiseren

Op dit moment is het AEB in rustiger vaarwater terechtgekomen. De zes ovens branden inmiddels weer. De toekomst van het bedrijf is nog onduidelijk. De optie om het AEB te privatiseren ligt nog steeds op tafel, maar of daarvoor nog een meerderheid in de gemeenteraad is, is nog onduidelijk. Mogelijk wil de stad het bedrijf toch in handen houden nu het weer volledig draait. In februari debatteert de raad over het onderwerp.