Aysen rondt dit jaar haar bachelor psychologie aan de UvA af, maar de manier waarop - via een laptop thuis - stemt haar alles behalve positief. ‘Het is echt een hele goede opleiding met goede docenten uit de klinische praktijk’, begint ze. ‘Maar het onderwijs is door corona wel helemaal veranderd. Normaal stel je tijdens een college gewoon vragen, maar online doe je dat gewoon niet zo snel.’

Het zijn bekende verhalen over onderwijs in het coronatijdperk. Online biedt mogelijkheden, maar kent ook heel veel beperkingen. Het is fijn dat het als noodmaatregel kon worden ingezet, maar laat zo snel mogelijk het fysieke onderwijs weer starten: dat is de algemene opvatting binnen kennisinstellingen. Ook studenten hunkeren veelal naar de collegezalen.

Aysen verduidelijkt het probleem van les krijgen via een beeldscherm: ‘Als we heftige onderwerpen over psychopathologie hebben, dan ga ik niet een uitgebreide mail sturen met mijn vraag of vertellen via de webcam wat ik erbij voel. Het zijn vaak hele heftige onderwerpen. Het kan ook voor studenten confronterend zijn. Dan heb je gewoon elkaars nabijheid nodig.’

Interactie met de docenten is essentieel, vindt Aysen. 'Omdat ze je voorbereiden op jouw loopbaan. Die kans missen we nu. De kwetsbare, gevoelige vragen worden niet gesteld. Die zijn - juist aan het einde van je studie - belangrijk.'

Begrip

De psycholoog in opleiding heeft zeker begrip voor de situatie. ‘De UvA is niet schuldig. Corona is iedereen overkomen. Ze moesten ook roeien met de riemen die ze hadden.’ Ze ziet een universiteit die zijn best doen. ‘Ze hebben actief campagne gevoerd tegen de overheid toen die lessen van 11 uur tot 15 uur mogelijk wilde maken. Dat is heel goed.’ Gemotiveerd is Aysen door de crisis niet echt meer. 'En dat is echt voor het eerst sinds ik studeer.'

Zoom

Dat online onderwijs ook op technisch vlak soms een hele uitdaging is, blijkt wel uit de vele verhalen die tijdens ons onderzoek naar boven kwamen. ‘Ik moest mijn scriptie presenteren via Zoom. Op de dag zelf was er een internetstoring in het gebouw waar ik woon. Het leverde extreem veel stress op. Ik moest halsoverkop naar een vriendin toe die wel internet had. Tijdens de presentatie viel Zoom ook nog eens uit. Zo kan ik niet het beste van mezelf laten zien', vertelt Aysen.

Ook de toetsen die nu vaak online worden afgenomen, zorgen voor problemen in de praktijk, zo vertelt  Marloes, filosofiestudent aan de VU. ‘Mijn tentamen werd afgekeurd omdat mijn paspoort en studentenpas niet goed zichtbaar waren op de webcam. Dat heeft mij dus een toetsmoment gekost.’

Kansenongelijkheid

Marloes maakt zich ook zorgen over de toenemende kansenongelijkheid in het onderwijs. ‘Voor corona kon ik in de bibliotheek literatuur lenen. Nu moet ik alles kopen. Dat kost veel meer. Ook heeft echt niet iedereen het geld om een goede laptop aan te schaffen om al die online programma’s te kunnen laten draaien. Daar moeten universiteiten echt rekening mee houden. Het is niet zo vanzelfsprekend voor iedereen.’

De VU-student had zelf ook een betere laptop nodig en wilde gebruik maken van de leenmogelijkheid van de universiteit. Alleen bleek die onvoldoende laptops te hebben voor iedereen: ze werden zo goed als allemaal aan docenten gegeven. 'Er waren enorm veel aanvragen gedaan en veel studenten werden teleurgesteld.'

Ook Hajar, een 19-jarige HvA-student social work, had moeite om thuis in het studieritme te komen. Ze leeft in een huishouden met vier kinderen en twee ouders. Er moest daarom goed afgesproken worden wie wanneer kon studeren. ‘Het heeft mijn resultaten wel beïnvloed. Ik begon bijvoorbeeld later aan opdrachten en heb het daarom soms afgeraffeld. Dat kreeg ik ook terug als feedback van mijn docenten: je onderbouwt minder dan voorheen’, vertelt ze.

Stage

Hajar loopt stage bij de Amsterdamse stichting Studiezalen. Dit project biedt jongeren een plek om rustig te kunnen studeren. Ook haar stage kwam door corona grotendeels stil te liggen. ‘Ik was daar normaal altijd op de dinsdag. Dan zaten er veertig leerlingen bij elkaar. Dat ging natuurlijk allemaal niet meer en er moest worden overgeschakeld naar online. Dat was wel even wennen aan het begin’, aldus Hajar.

Alle drie de Amsterdamse studenten hebben minder geld door de coronacrisis. ‘Ik zou gaan werken in een café. Dat ging door corona niet door. Ik kon het wel redden, maar moest wel opletten’, vertelt Aysen. Hajar paste normaal gesproken regelmatig op. ‘Maar iedereen moest thuiswerken, dus ook de ouders van mijn oppaskinderen. Ik was dus een tijdje niet nodig.’ Ook Marloes kon minder uren werken en neemt nu regelmatig nachtdiensten aan om zo een beter uurloon te ontvangen.

Hoe nu verder? Marloes benadrukt dat er wel kansen liggen voor online onderwijs. ‘Ik hoop dat er verbeteringen zullen optreden volgend jaar en dat vernieuwende initiatieven worden uitgewerkt.’

Hajar: ‘Veel van mijn lessen zullen volgend jaar nog online zijn. Het idee is dat we één keer in de week in kleine groepen op school komen.'

Aysen begint in het nieuwe studiejaar aan haar master. ‘Het wordt voornamelijk online. Gelukkig zijn het maar twee vakken. Daarna nog een scriptie en stage, dus voor mij valt het mee.’