Mensen door coronacrisis sneller in schulden maar durven vaak nog geen hulp in te roepen

Veel mensen dreigen door de crisis hun baan kwijt te raken en krijgen daardoor financiële problemen. Zeker als zij voorheen ook al nauwelijks rondkwamen, kan dit voor hen de druppel zijn.

Wie daardoor in de schulden raakt, heeft de mogelijkheid om aan te kloppen bij een hulpverlener. Maar doen mensen dat dan ook daadwerkelijk? We vragen Albert Stolker, schuldhulpverlener bij PuurZuid, naar zijn ervaringen. 

Volgens Stolker valt dat eigenlijk nog tegen en stijgt het aantal aanvragen minder dan verwacht. 'Het klinkt misschien gek, maar we hadden gehoopt dat we hier meer cliënten zouden ontvangen.'

Schaamte

Het is nou eenmaal een bekend probleem: mensen zoeken geen hulp, omdat ze zich schamen. Of omdat ze verwachten zelf de situatie op te kunnen lossen. Zeker tijdens crises komt dat voor. 'Eerder hebben we gezien dat mensen dan wel 1 tot 5 jaar wachten met hulp zoeken.'

De schulden lopen dan ondertussen steeds verder op. Frustrerend, vindt Stolker. 'Als mensen te lang wachten, dan is misschien schuldsanering nog de enige oplossing. En dat willen we voorkomen, want zo'n traject wordt als erg zwaar ervaren.'

Het is daarom van belang dat mensen eerder aan de bel trekken, benadrukt hij. Maar misschien kan de coronacrisis daar juist ook wel aan bijdragen.' Als blijkt dat er meer mensen financiële problemen hebben, gaan zij zich wellicht minder schamen.'

Onzekere tijden

Stel, het taboe wordt inderdaad kleiner en er kloppen meer mensen aan bij de schuldhulpverlening. Hoe help je hen dan, zolang de vooruitzichten door de coronacrisis onduidelijk blijven?

Het kan lastiger zijn om perspectief te bieden, nu er onzekerheid heerst, beaamt Stolker. 'Als er een vaccin komt, dan zijn mensen de crisis misschien ook alweer snel vergeten. Maar we weten het gewoon niet.'

Toch is financiële hulp in zo'n geval alsnog nuttig, benadrukt Stolker. 'Als mensen over problemen vertellen, wordt de stress al minder. En ze weten dat ze kunnen bellen als ze een dreigbrief krijgen van de belastingdienst. Zo'n vangnet geeft al een hoop rust.'

Meer telefonisch contact

Wel ziet de hulpverlening er nu een beetje anders uit, vanwege de coronacrisis. Zo is er veel meer telefonisch contact. 'En we hebben ontdekt dat er veel per e-mail kan. Maar het is ook van belang om mensen te blijven zien. Je mist anders toch de non-verbale communicatie: door mensen face-to-face te spreken, bouw je sneller een vertrouwensband op.'

'Coronaproof'-spreekkamers

Inmiddels zijn er - dankzij de versoepeling van de maatregelen - daarom 'coronaproof'-spreekkamers ingericht. De hulp die cliënten daar krijgen, wijkt eigenlijk niet zo heel erg af van de normale situatie.

Zo krijgen cliënten doorgaans budgetadvies. 'Je kunt heel veel besparen door kritisch te kijken naar abonnementen, naar waar je de boodschappen doet en door over te stappen naar een andere energieleverancier', vertelt Stolker.

Hij spreekt daarbij ook wel eens van 'de latte-factor'. 'Een student of werknemer stapt uit de trein, koopt een luxe koffie en doet dat 's middags opnieuw. Maar als je dat niet doet, kun je zo 1600 euro besparen.'

Normaal gesproken kan diegene dat waarschijnlijk wel missen, maar als de inkomsten dalen kan de besparing erg welkom zijn. 

'Het hele circus'

Toch gaat het lang niet altijd alleen om geld, aldus Stolker. Daarom wordt er vaak nauw samengewerkt met maatschappelijk werkers en sociaal raadslieden. 

'Ik heb een cliënt - een zzp'er - die helemaal in een depressie was geraakt, nog wel had doorgewerkt, maar vergeten was om de facturen te sturen. Uiteindelijk was er sprake van een woningontruiming. En dan begint het hele circus hier te draaien.'

Zzp'ers en jongeren

Stolker ziet sowieso dat er momenteel vooral zzp'ers in de financiële problemen komen. Dat komt doordat een groot deel van hun opdrachten wegvalt. Maar ook jongeren worden hard geraakt door de coronacrisis.

'Zij hebben vaker tijdelijke contracten en liggen er daardoor als eerste uit. Daarom moeten jongeren eerder een beroep doen op de bijstand. Maar door hun korte arbeidsverleden is er vaak beperkt recht op een WW-uitkering.'

Omscholing

Daarom kan ook omscholing een belangrijk middel zijn om deze cliënten weer 'in de goede richting te krijgen', stelt Stolker. Hij verwacht namelijk 'een verschuiving op de arbeidsmarkt'. 'Voorlopig zal er minder werk zijn in de culturele sector, horeca en evenementenbranche. Terwijl er nu een toename te zien is van banen in webshops, bouw- en supermarkten.'

Cliënten wordt daarom gevraagd 'om goed na te denken over wat ze verder nog willen'. 'Binnen de horeca kan het allemaal nog lang gaan duren, dan kan het verstandig zijn om een beroepskeuzetest te doen. Anders wordt het misschien een somber verhaal.'

Ook binnen de schuldhulpverlening zelf kan omscholing een uitkomst bieden, als het aantal aanvragen  dan straks toch groeit. 'Dan zijn er misschien wel 30 of 40 extra hulpverleners nodig in de stad. Waar haal je die anders vandaan?'