Amsterdam geldt als één van de grootste brandhaarden voor het coronavirus in Nederland. De GGD uitte daarover al meerdere keren haar zorgen. Maar tegelijkertijd lijkt het groeiende aantal besmettingen op dit moment nauwelijks te leiden tot extra ziekenhuisopnames. Wat is daar de verklaring voor? 

'Verzwakt' virus?

Een van de verhalen die de ronde doet, is dat het virus 'minder krachtig' is geworden. Desondanks zijn experts daar stellig over: 'Er is geen enkele aanwijzing voor dat het virus verzwakt', stelt onder meer Menno de Jong, viroloog bij het Amsterdam UMC en lid van het Outbreak Management Team. 'De veranderingen in het virus zijn minimaal.'

Hoe zit het dan bij het verpleeghuis Anton de Kom in Zuidoost? Daar bleken 16 bewoners na een corona-uitbraak 'lichte klachten' te hebben. Terwijl ze juist tot de risicogroep behoren. Vandaag werd bekend dat er één bewoner is overleden in het verpleeghuis. De vijftien andere bewoners hebben echter nog steeds lichte klachten. 'Maar dat betekent niet dat er een 'zwakker'-virus rondgaat', zegt viroloog Menno de Jong. 'Het merendeel van de patiënten heeft milde klachten, dat is bij ouderen niet anders.' 

Alleen is een besmetting in dat geval bij ouderen soms lastiger te constateren, vervolgt hij. Omdat het voor hen lastiger is om aan te geven of ze milde klachten hebben. Zoals reukverlies. '

Ander beeld

De reden dat sommige mensen dan toch denken dat het virus 'verzwakt' is, is vooral omdat er in het begin van de coronacrisis veel minder getest werd, denkt De Jong. 'Nu er laagdrempelig getest wordt, met name in verpleeghuizen, valt pas op dat mildere infecties vaak voorkomen.'

Coronastudies

Bovendien zijn er nou eenmaal erg veel theorieën over het coronavirus. Alleen al vanuit de wetenschap worden er talloze coronastudies gepubliceerd, die elkaar soms juist tegenspreken.

Joost Wiersinga, hoogleraar inwendige geneeskunde en arts, weet daar alles van. Hij schreef samen met zijn team een ​​recensie van meer dan 25.000 coronaonderzoeken en blijft goed op de hoogte van het inzichten die er op dit moment zijn.

'Er komen nog steeds zo'n 300 artikelen per dag binnen. Wij kijken vooral naar hoe deze bij kunnen dragen aan de best mogelijke zorg voor coronapatiënten ', vertelt Wiersinga.

Niet elk onderzoek is even zorgvuldig uitgevoerd, blijkt al snel. Desondanks vindt Wiersinga het 'fantastisch hoeveel er al bekend is over deze nieuwe ziekte'. 

Virus presenteert zich anders

We leggen daarom ook aan hem de vraag voor of er sprake is van een 'verzwakt virus', waardoor het aantal ziekenhuisopnames relatief laag is. Maar dat gaat volgens Wiersinga niet op. 

'Het virus muteert continu. Er zijn geen harde aanwijzingen dat deze veranderingen leiden tot een veranderd ziektebeeld', luidt zijn antwoord. 'Er lijken bovendien geen stammen te circuleren waardoor je meer of minder ziek wordt.'

Wel 'presenteert Covid-19 zich inmiddels anders', vervolgt hij. Omdat er vooral jonge mensen - of mensen met een migratieachtergrond - besmet lijken te raken. 

'Zowel het aantal ziekenhuisopnames als de sterfte is lager, omdat het jonge mensen betreft', denkt Wiersinga. 'Maar ik hoop ook dat het komt doordat we beter zijn geworden in de behandeling van het virus.'

Zo is er inmiddels meer bekend over het virus, stelt hij. 'En er zijn nieuwe medicijnen beschikbaar. Alles bij elkaar zou er in principe aan bij moeten dragen dat de kans op sterfte kleiner is. Maar er zijn nog wel te weinig data om daar echt zeker van te kunnen zijn.'

'Een kwestie van tijd'

Volgens viroloog De Jong is het overigens 'een kwestie van tijd' totdat het aantal ziekenhuisopnames weer toeneemt, als de huidige stijging van infecties door blijft gaan. 'Tot nu toe blijft het binnen de perken. Jongeren houden zich misschien vooral in hun eigen kring niet altijd aan de regels. Maar we zijn ook weer niet in totale isolatie van elkaar.'

Mocht het aantal besmettingen keer op keer verdubbelen, dan 'komt er een moment waarop er ook kwetsbare mensen besmet worden en zij wellicht naar het ziekenhuis moeten', verwacht hij. 

Geen Covid-afdeling

Hoe staat het er dan momenteel voor in de Amsterdamse ziekenhuizen? Is het daadwerkelijk een stuk rustiger dan in de hoogtijdagen, of is het stilte voor de storm?

Op dit moment is het aantal ziekenhuisopnames inderdaad nog stabiel, vertelt een woordvoerder van het OLVG. Dat geldt ook op de IC. 'Er is nu ook geen aparte Covid-afdeling meer. Die richten we pas weer in als de opnames significant stijgen.' Patiënten worden daarom in isolatiekamers verpleegd.

Ook bij het Amsterdam UMC is het aantal opnames stabiel, toch is de situatie moeilijk in te schatten, vertelt De Jong. 'Het aantal besmettingen is in de afgelopen week wel echt weer behoorlijk gestegen. Het effect daarvan op ziekenhuisopnames zie je pas over één of twee weken. Er gaat tijd overheen voordat mensen ziek genoeg worden om naar het ziekenhuis te gaan.'

Tweede golf

Het zorgpersoneel zit daarom ondertussen niet stil. Er worden wel degelijk voorbereidingen getroffen, voor als er toch een tweede golf komt.

Bij het OLVG worden 'de lessen gebruikt die we geleerd hebben tijdens de eerste golf', aldus de woordvoerder. 'Zodat we een aantal zaken beter kunnen inrichten.'

Bovendien is er een 'scenarioplan' opgesteld. Daarin wordt beschreven wat er in elke opschalingsfase gedaan moet worden. 'We proberen hierover ook duidelijk te communiceren naar onze patiënten. Bijvoorbeeld als er veranderingen zijn rondom bezoek en maken van afspraken.'

Personeelstekort

Het lastige is wel dat er, zelfs voor de crisis, een tekort aan personeel is ontstaan. Daarom probeert het OLVG meer zorgmedewerkers aan te trekken. 'Daarnaast trainen we medewerkers die straks eventueel ter ondersteuning ingezet kunnen worden op de IC.'