Met Cordaanbestuurder Ronald Schmidt spreekt AT5 uitgebreid naar aanleiding van de opnames van de reconstructie in het Joodse zorgcentrum Beth Shalom in Buitenveldert. 

Schmidt blikt terug op de eerste golf. 'Ik herinner me nog dat ik in januari zei dat ik hoopte dat het onze deur voorbij zou gaan. Achteraf is dat naïef geweest. Het bleek een pandemie. We hoopten dat het in China bleef, toen in Italië. Maar vanaf het moment dat de eerste besmetting in Nederland werd vastgesteld, heeft het razendsnel om zich heen gegrepen en met zulke heftige gevolgen. Niemand wist wat voor virus het zou zijn. Ik heb GGD-artsen nog wel eens horen zeggen: je kunt het vergelijken met een stevige griep. Uiteindelijk is de helft van onze besmette bewoners overleden. Dat is met een stevige griep wel anders.'

De bestuurder spreekt van de onmacht die hij voelde tijdens de eerste golf. 'Er waren geen behandelmethodes. We konden heel weinig doen. Zelfs er zijn voor mensen was al moeilijk: medewerkers moesten zich in een pak hullen met een mondmasker op. Hoe nabij kun je dan zijn als het slecht gaat met iemand?'

Hij spreekt van een 'krijsend gebrek' aan persoonlijke beschermingsmiddelen middelen. 'We hadden slechts een voorraad voor meerdere dagen. We konden het niet breder inzetten. We hadden een grote afhankelijkheid van externe partijen en de landelijke voorraad.' 

Hoe kijkt u terug op de aanpak van Cordaan?
'Ik heb heel erg in de spiegel gekeken: wat had ik anders kunnen doen. Als ik dat filmpje terugdraai, ik kon het virus niet bij de grens tegenhouden. Achteraf gezien hadden we landelijk, maar ik ook, kunnen zorgen voor meer beschermende middelen. We dachten: dat kun je altijd krijgen. We hebben er geen seconde bij stilgestaan dat de leveringen uit China stil kwamen te liggen. Dat zou ik achteraf anders hebben gedaan. Dat is wel onderschatting geweest.' 

De huizen moesten uiteindelijk zelfs dicht. Zou u dat weer doen?
'In Noord-Holland was het zeker terecht dat dit gebeurde. Het virus greep zo snel om zich heen. Maar als je in Friesland woont, is het achteraf misschien niet proportioneel geweest. Er moeten nu meer plaatsgebonden maatregelen worden genomen.'

Uw huizen staan in een stad waar veel besmettingen zijn.
'Ik hoop dat we het sluiten van onze huizen dit najaar kunnen vermijden, maar als het moet dan moet het. Ik heb veel discussies gehoord over de redelijkheid van de sluitingen. Sommigen zeggen: ik overlijd liever eerder dan dat in mijn naasten niet meer zie. Anderen zeggen juist weer: iedere maand dat ik gezond blijf is mij heel veel waard. Hoe weeg je dat dan? Dat is ingewikkeld. Je zou kunnen zeggen dat het misschien een individuele keuze is. We kunnen het in ieder geval niet maken om te zeggen 'we zien wel'. Het moet wel proportioneel. Met gezond verstand. Dat hebben we uit de eerste golf geleerd: meer maatwerk toepassen.'

Bij Beth Shalom heeft corona hard toegeslagen, maar er zijn ook huizen bespaard gebleven. Hoe kan dat?
'Dat is echt de million dollar question. Er vallen wel paar dingen op: de besmettingen zijn vooral onder mensen met dementie die in kleine groepen bij elkaar wonen. Iemand met dementie kan de regels van afstand houden bijvoorbeeld niet begrijpen.'

Er is ook veel discussie over ventilatie.
'Het valt op dat het virus heeft toegeslagen in oude panden uit de jaren 50 en 60. We onderzoeken of ventilatie in die gevallen een rol heeft gespeeld. De winter komt er ook weer aan en dan zullen de ramen en deuren een stuk minder openstaan.'

Waarom heeft Cordaan geen onderzoek gedaan naar de oorzaak van de uitbraak in Beth Shalom?
'Wij willen zelf ook weten wat de oorzaak is. We hebben gekeken of we dingen zelf hebben nagelaten. Als dat zo zou zijn geweest, dan hadden we zelf ook gewild dat de inspectie onderzoek had gedaan. We hebben intensief contact gehad met de inspecteur. Er was geen aanleiding om de oorzaak te onderzoeken.'

Is het feit dat er 28 mensen overlijden in Beth Shalom en in andere huizen dit niet gebeurt al geen reden voor onderzoek?
'Dat is niet aan de inspectie om het te onderzoeken, maar onderdeel van een veel bredere evaluatie waar het RIVM en de GGD een rol in spelen. Wij zijn zelf wel aan het terugkijken op de eerste golf om te kijken wat we anders hadden kunnen doen.'

Wat had anders gemoeten?
'Een van de dingen die boven is komen drijven, en dat geldt niet alleen voor Cordaan, is dat we in het begin van de eerste golf de driehoek van koorts, hoesten en neusverkoudheid aanwezig moest zijn om een medewerker thuis te laten. Inmiddels weten we dat je zonder koorts ook het virus bij je kan dragen en besmettelijk kan zijn.' 

Die geluiden waren er toen ook al
'Dat klopt, maar de onbekend van het virus was zo groot dat je met elkaar ook zoekt naar een soort houvast. Dat lag toen bij het RIVM. Zij gaven de richtlijnen.'

Heeft u daar achteraf spijt van dat u die richtlijnen heen gevolgd?
'Spijt is een groot woord. Ik vind het terugkijkend wel logisch.'

Gaat Cordaan in het vervolg nog de richtlijnen van het RIVM volgen?
'Nee. Ik denk dat we nu meer weten uit eerste ervaring. We zullen eerder ons eigen beleid maken. Het RIVM schrijft nog steeds niet voor dat bij elk contact met iemand die niet verdacht wordt van corona een mondmasker moet worden gedragen. Wij doen dat wel binnen Cordaan. Het RIVM heeft echt naar eer en geweten de richtlijnen gegeven, maar wij hebben een hele kwetsbare doelgroep.' 

Is het niet slecht voor het aanzien van het RIVM dat zorginstellingen zeggen: wij stellen onze eigen richtlijnen op?
'Ik vind dat we met waardering en respect naar het RIVM moeten kijken, maar tegelijkertijd zou mijn eerlijke antwoord ook zijn: het zal wel. Misschien geeft het een deuk in het vertrouwen in het RIVM, maar misschien geeft het ook een deuk in het vertrouwen wat de organisatie heeft in het bestuur van Cordaan. Dit is ongekend wat ons overkomen is. Iedereen zoekt dan naar iemand waar je naar kan wijzen. We moeten ons nu realiseren dat niet alle kennis van de wereld bij het RIVM is. Dat is geen schande dat we het soms ook nog niet weten.'

Wat gaan jullie nog meer anders doen?
'We gaan echt op preventie inzetten. Preventief testen en inzetten van persoonlijke beschermingsmiddelen. We willen het niet nog een keer meemaken. Stel dat het nog een keer gebeurt, dan hebben er alles aan gedaan om het te voorkomen. Anders zou ik het mezelf echt niet kunnen vergeven. Ook zijn er locaties die nog geen ervaring hebben met corona, omdat ze bespaard zijn gebleven. We hebben een mobiel expertiseteam opgericht dat naar een locatie kan gaan als er toch een coronageval is.'

Bij de teststraten is het druk. 
'We zitten aan de voorkant bij de gesprekken met de GGD wat betreft het testen van cliënten en personeel. We hebben daar ook afspraken gemaakt over voorrang in de teststraat. We hebben de GGD ook aangeboden om te ondersteunen om onze eigen teststraat voor ons personeel en cliënten in te richten. Ook hebben we contact met andere laboratoria zodra het nodig is. We willen geen dag vertraging in het testen.'