Start van hoofdcontent

Achtergrond

nl

GGD: 'Op een crisis van deze omvang, impact en lange duur waren we niet voorbereid'

31 oktober 2020, 07.10 uur · Aangepast 31 oktober 2020, 07.23 uur
Door Nicolai Brannan · Foto: Luuk Koenen

De Amsterdamse GGD was niet voorbereid op een omvangrijke crisis zoals corona. Dat zegt directeur José Manshanden in een reconstructie van AT5. 'Op een kleine infectieziekte of een TBC of SOA-uitbraak wel. Maar op zo’n crisis met zo’n omvang en impact en die zo lang duurt. Daar waren we niet op voorbereid.'

Haar collega bevestigt het verhaal, maar vraagt zich ook af of op de huidige omvang wel goed had kúnnen voorbereiden. Daarnaast stelt ze: 'Er is de afgelopen jaren flink bezuinigd op de zorg.'

Kerstvakantie

In een uitgebreide reconstructie van AT5 staat de Amsterdamse GGD stil bij het uitbreken van de coronacrisis. 'Ik weet nog dat we allemaal terugkwamen van de kerstvakantie', vertelt Anja Schreijer, hoofd algemene infectieziekten. 'We stonden bij het koffiezetapparaat verhalen uit te wisselen en toen zei een beleidsmedewerker: er speelt iets in Wuhan, daar konden we nog wel eens last van krijgen.'

Manshanden: 'In de loop van januari werd het wel duidelijk dat het onontkoombaar was dat wij er ook mee te maken zouden gaan krijgen.  We hebben toen zelfs een keer een bijeenkomst gehouden voor de Chinese gemeenschap omdat er toen vragen waren over corona.'
Quote

'Ons appgroepje heette in die tijd nog Wuhan. We dachten echt nog dat het daar kon blijven'

Anja Schreijer, HOOFD ALGEMENE INFECTIEZIEKTEN

De GGD ging er in eerste instantie nog vanuit dat het virus buiten Nederland kon worden gehouden. 'Ons appgroepje heette in die tijd nog Wuhan. We dachten echt nog dat het daar kon blijven', zegt Schreijer.

Onder controle houden

Ook hoofd infectieziekten en inspectie Yvonne van Duijnhoven dacht dat: 'We waren erop gericht om er bovenop te zitten. We dachten: als de eerste patiënt er is, kappen we alle transmissie-mogelijkheden uit. Daarmee houden we het onder controle. We hadden niet verwacht dat we meteen honderden infecties binnen zouden halen.'

Analisten aan het werk bij de Amsterdamse GGD - Luuk Koenen
Uiteindelijk wordt op 28 februari de eerste patiënt in de regio Amsterdam gevonden. Het ging om een vrouw die tijdelijk in Diemen woonde. 'Op 26 februari zat ik bij Op1 om te praten over hoe wij ons als Nederland aan het voorbereiden waren. Op 27 februari hadden wij al een eerste sterke verdenking. Op 28 februari kregen wij het eerste geval. Bruno Bruins, de minister van Medische Zorg toen, zat op dat moment bij de coronashow en kreeg toen dat briefje. Ik wist toen al dat de eerste van ons er ook aan zat te komen.'
Quote

'Niemand heeft daar staan liegen. We deden alles met de kennis die er toen was'

YVONNE VAN DUIJNHOVEN, hoofd infectieziekten en inspectie

Tijdens de crisis hebben deskundigen uitspraken gedaan, die achteraf te voorbarig bleken te zijn. Zo werd onder andere gesteld dat het coronavirus niet heel besmettelijk was. Van Duijnhoven: 'Dat voedt natuurlijk je wantrouwen. Dan denk je natuurlijk: wat ze nu weer zo stellig beweren, klopt dat dan weer wel. Ik kan me voorstellen dat mensen het even met een korreltje zout nemen. Maar niemand heeft daar staan liegen. We deden alles met de kennis die er toen was.'

Brandweermodel

Om op een eventuele nieuwe pandemie beter voorbereid te zijn, pleit de GGD voor een soort brandweermodel. 'We moeten naar een situatie toe met overcapaciteit. Zodat je voor de volgende pandemie alle hens aan dek hebt. De omstandigheden waarin corona is ontstaan, zijn er namelijk nog steeds', legt Schreijer uit. 

Luuk Koenen

Ook zou er veel meer op preventie moeten worden ingezet, vindt Van Duijnhoven. ''Ik heb altijd aan de publieke gezondheid kant gewerkt. Investeringen aan de preventiekant blijven altijd achter en zijn naar mijn mening te klein. Het is geen sexy onderwerp: wat je voorkomt, zie je namelijk niet.'

Gedrag

Manshanden benadrukt dat de GGD niet dé oplossing is van de coronacrisis. 'We moeten dat samen doen. Mensen denken soms dat wij het wel kunnen met testen en bron- en contactonderzoek, maar het moet samen gaan met andere maatregelen. We moeten mensen toch veel meer motiveren om het gedrag vol te houden.'