In veel van de getuigenoproepen die de politie doet worden Amsterdammers niet alleen gevraagd om contact op te nemen als ze bijvoorbeeld informatie hebben over een mishandeling, inbraak of overval. Steeds vaker wordt om camerabeelden van die incidenten gevraagd. Dashcambeelden van een ongeluk of met mobieltjes gefilmde vechtpartijen kunnen de doorslag geven in het politieonderzoek en later zelfs in de rechtszaal.

Opsporen van overvaller

Hetzelfde geldt voor beelden die gemaakt worden door slimme deurbellen. Zo hoopt de politie dat die beelden kunnen helpen bij het opsporen van een man die een bejaarde vrouw beroofde in de Rivierenbuurt. De 83-jarige mevrouw Van Bockel werd in haar eigen huis overvallen. In de getuigenoproep vroeg een woordvoerder van de politie wederom om camerabeelden en meer specifiek om beelden die gemaakt zijn met een deurbelcamera.

Mevrouw Van Bockel vertelt over de beroving:

Mogelijk is er op de beelden van een deurbelcamera uit de buurt een vluchtende verdachte te zien, of een man die zich voorafgaand aan de overval verdacht ophoudt. Beelden die de politie goed kan gebruiken in het onderzoek. Maar die mogelijke beelden komen wel met een dilemma, want een slimme deurbel mag je 'zomaar' ophangen. 

Privacy versus opsporing

Het is namelijk vanuit de privacywetgeving niet toegestaan om video-opnames te maken van de openbare weg. De camera mag eigenlijk alleen gericht staan op de eigen woning. Naast de voordeur een klein stukje stoep filmen is niet zo erg, maar bij veel deurbelcamera's is dat niet in te stellen, vertelt Vincent Böhre van Privacy First, een organisatie die zich inzet voor het recht op privacy.

'Die camera zit in die deurbel en die richt gewoon naar voren. Iedereen die recht voor je deur staat wordt gefilmd en dat is dus een deel van de openbare weg. Dat is iedereen die daar voorlangs loopt. Allemaal argeloze passanten die worden gefilmd en misschien ook wel een buurman of buurvrouw waar iemand een oogje op heeft. Je kunt het zo gek niet bedenken, maar die staan allemaal voortdurend op camera en dat hoort dus eigenlijk niet te kunnen.'

Duivels dilemma

Het gebruik van deurbelbeelden bij de opsporing van criminelen vindt Böhre een duivels dilemma. Zo werden onderstaande beelden gemaakt met een deurbelcamera. Op de beelden is een explosie te horen bij een coffeeshop op de Admiraal de Ruijterweg, eerder deze maand. Hoewel de camera eventueel vluchtende verdachten had kunnen filmen (in dit geval gebeurde dat niet), legt de camera ook constant de woningen van de overburen op beeld vast.

'Dingen als woninginbraken en lichamelijke mishandeling, dat zijn de ergste privacyschendingen die je in je leven kunt meemaken', zegt Böhre. Goede opsporingsmogelijkheden voor de politie, zoals camerabeelden, zijn daarin cruciaal. 'Maar wel met de best mogelijke privacywaarborgen en dat is natuurlijk een lastig spanningsveld. Het is niet zwart-wit. De politie heeft zich natuurlijk wel gewoon aan de regels te houden.'

En dat is ook precies wat de politie probeert te doen, vertelt woordvoerder Lex van Liebergen van de politie Amsterdam. 'Wij zien ook dat die camera's steeds toegankelijker en goedkoper worden. Maar het is echt aan mensen zelf of ze er een willen ophangen. Op onze website staat heel duidelijk aangegeven wat de regels zijn rondom het plaatsen van camera's.'

Deurbelbeelden en de rechtszaal

Hoewel de slimme deurbel zorgt voor een botsing tussen privacy en politieopsporing, is er geen enkele belemmering om deurbelbeelden te gebruiken in de rechtszaal, vertelt strafrechtadvocaat Bart Swier. Volgens hem ligt er jurisprudentie van de Hoge Raad waaruit blijkt dat camerabeelden van burgers, dus ook die van deurbelcamera's, toegelaten mogen worden als bewijs.

'Die opnames zijn niet geïnitieerd door het Openbaar Ministerie (OM), dus niet door de staat zelf, maar door een particulier. Dus wat particulier wellicht onrechtmatig is, hoeft, als het niet door het OM is geïnitieerd, in het strafproces geen probleem te zijn', vertelt Swier. 'Het is eigenlijk heel simpel: vragen aan buurman A of hij zijn camera richt op huis van buurman B, als dat de opdracht is van de politie, omdat ze buurman B willen bespioneren, dan zou het onrechtmatig kunnen zijn.'

Het gebruik van deurbelbeelden in de rechtszaal is Swiers nog niet tegengekomen. Maar volgens hem verschillen die beelden juridisch gezien niet van andere beveiligingscamera's zoals die in winkels. 

De komende maand zullen er ongetwijfeld weer een boel slimme gadgets, waaronder deurbellen, in de zak van Sinterklaas zitten en onder de kerstboom liggen. Toch waarschuwt Vincent Böhre Amsterdammers om niet te lichtzinnig tot aanschaf van een slimme deurbel over te gaan. De privacy van de buren is namelijk niet het enige dat gevaar loop.

'Ze staan vaak toch gekoppeld aan internet. Als hij dan wordt gehackt dan is zo'n videodeurbel dus juist een ideaal middel voor criminelen en voor inbrekers om hun inbraak goed te kunnen plannen.' Hij adviseert consumenten om vooral goed naar de beveiliging van de deurbellen te kijken.