Dat de georganiseerde misdaad zijn kans schoon ziet, komt uiteraard doordat veel ondernemers financieel aan de grond zitten. René de Beukelaer, hoofdoffcier van justitie in Amsterdam, zei eerder al tegen AT5 dat het Openbaar Ministerie signalen onderzoekt van foute investeerders in de horeca, die met een koffer vol cashgeld voor de deur staan.

Pim Evers van Koninkijke Horeca Amsterdam daarover: 'Wij hebben gehoord van recherche-achtige teams dat die dat zien. Dan gaan wij proberen die signalen te achterhalen. Voorlopig horen wij de geruchten. We zien wel dat je als in het nauw zit en je rekeningen blijven maar doorgaan en de steun is niet voldoende, wat moet je dan? Dan ben je misschien eerder geneigd de foute stappen te maken.' 

Opmerkelijke transacties zijn er niet alleen in de horeca. De Groene Amsterdammer schreef eind vorig jaar over een ondernemer op het Rokin aan wie zestien souvenirwinkels kunnen worden toegeschreven. Het verbaast Jorrit Heinen, van Heinen Delfts Blauw, en ook andere ondernemers in de binnenstad. 

Heinen: 'We kennen ook wel de verhalen uit de stad. Dat er ook overnames plaatsvinden van souvenirwinkels. In een tijd waarvan je denkt, zo'n souvenirwinkel is eigenlijk geen stuiver waard, maar dan worden er toch grote sommen voor betaald. Dan is wel de vraag: waar komen die grote sommen geld vandaan?' 

Ook Emile Kolthoff, hoogleraar criminologie aan de Open Universiteit en lector Ondermijning aan de Avans Hogeschool, maakt zich zorgen over de kwetsbare positie van veel ondernemers. Volgens de professor gaan de criminelen wel een stuk geraffineerder te werk dan alleen maar zwaaien met een plastic tas vol cashgeld.

Kolthoff: 'Ze hebben een intelligence systeem, eigenlijk bijna gespiegeld aan dat van de overheid. Over het algemeen wordt er goed getarget. Welke bedrijven hebben het moeilijk, wat weten we over de eigenaar en hoe zit die privé. Als ze dat plaatje een beetje hebben en ze zeggen: dit is mogelijk een geschikt target. Dan gaan ze er pas op af. En niet meteen met die zak met geld, maar op een gegeven moment komt die natuurlijk wel op tafel.' 

Jorrit Heinen heeft vijf zaken in de stad die ook in zwaar weer verkeren. Voor de coronacrisis moest hij het hebben van de rijkere toerist, nu richt hij zich vooral op Amsterdammers. Criminelen hoeven bij hem niet aan te kloppen, al heeft ook hij weleens een vreemd telefoontje gehad. 

Heinen: 'Dan wordt er iemand naar voren geschoven en die zegt: nou ik wil wel voor je onderhandelen en ik weet misschien wel een paar partijen. Maar wat die partijen dan zijn of wie dat dan zijn, dat weet ik ook niet.' De ondernemer besloot het telefoontje niet te melden omdat het te vaag was, maar ook zijn veiligheid schoot wel even door zijn hoofd.

Er zijn mogelijkheden om verdachte signalen anoniem te melden, via het 'Project niet pluis' bijvoorbeeld van de gemeente. Maar volledig meewerken met justitie kan ook betekenen dat je, mocht het tot een proces komen, in een later stadium als getuige wordt opgeroepen. Verschillende ondernemers zeggen tegen AT5, die over dit onderwerp liever ook niet voor camera verschijnen, dat ze daarom wel drie keer nadenken voordat ze iets aanhangig maken. 

'Dan zijn er ook wel weer allerlei mogelijkheden om bescherming te krijgen', zegt Kolthoff. 'Maar risicoloos is het niet, dat klopt. Maar vergis je niet, als je meegaat met die criminelen. Ik denk dat het risico dan nog veel groter is.'

Bekijk de hele reportage in de video waarin hoogleraar Kolthoff uitlegt hoe een standaard witwasoperatie in zijn werk gaat.