De komst van grote windturbines naar de stad, de besluitvorming rond een nieuw theater van de Meervaart, de forse huurverhoging voor volkstuinhouders, het Amsterdamse evenementenbeleid, de verhuizing van 36 woonboten in West, het autoluw maken van de binnenstad, het schoonvegen van de Wallen...

Allemaal plannen en projecten van de gemeente Amsterdam waarbij ook de burgers een geluid mogen inbrengen. 'Democratisering via burgerparticipatie' wordt het mooi genoemd. Maar wordt er ook wel naar die burger geluisterd? 'Niet genoeg in ieder geval'. 

Neem de vorig jaar aangekondigde huurverhoging van de volkstuinen met soms wel 800 procent. Florrie de Pater schrok zich helemaal kapot. Ze wist van niets. "Ik hoorde het toen de beleidsnota al was goedgekeurd door het college. Wij zijn vooraf nooit betrokken geweest bij het ontwikkelen van dat beleid."

Pas nadat een petitie bijna dertigduizend keer werd ondertekend bond verantwoordelijk wethouder Marieke van Doorninck in. Inmiddels zitten gemeente en volkstuinhouders om de tafel, maar de huurverhoging is nog niet definitief van de baan. 

De bedoeling van participatie is dat burgers meer te zeggen krijgen over hun buurt en stad. Maar volgens Jan Schrijver,  oud-beleidsambtenaar van Binnenlandse Zaken en politicoloog, is het vooralsnog een wassen neus.

"Als je wilt participeren, ga dan ook met de burgers tót en mét de besluitvorming het hele proces door. En ga niet zeggen: 'doei, bedankt voor de ideeën, we nemen het mee'. En de oester sluit zich. Daarna moet je maar zien wat er gebeurt, en dat is vaak het tegendeel. En dat is echt dood in de pot."

Volgens Schrijver toont Amsterdam een burgergericht gezicht naar buiten toe, maar het ziet het diezelfde burgers ook als tegenstander. Want die komen klagen en vertragen het proces. "Als je kijkt naar het Meervaartdossier. De wethouders zijn zo overtuigd van hun gelijk dat ze eigenlijk niet luisteren. Ze organiseren het zo dat de uitslag van de inspraak voorgekookt is."

Slangenkuil

Participatie werkt volgens Schrijver alleen als de bestuurscultuur gezond is, en in Amsterdam is dat niet zo. "Het is een slangenkuil van allerlei actoren, ambtelijk en politiek, die elkaar voortdurend bestrijden, en daardoor met de rug naar de samenleving staan."

Schrijver ziet trouwens dat participatietrajecten soms ook goed gaan. Maar terugkijkend op de afgelopen drie jaar ziet hij vooral dat 'democratisering door burgerparticipatie' in de praktijk tegenvalt.

"Amsterdam doet wel aan burgerparticipatie, maar niet tot het einde aan toe. De finale besluitvorming vindt binnenkamers plaats, en niet in samenspraak met degenen die hebben meegedaan. En dus hebben de burgers het gevoel dat er niet naar hen wordt geluisterd."