Om de loting van de middelbare scholen is ieder jaar veel te doen. Uit cijfers van de Onderwijs Consument (OCO) blijkt dat in 2021 een kwart van de leerlingen niet terecht kon op zijn favoriete middelbare school. 

Elisabeth Bootsma herkent de teleurstelling bij veel kinderen en ouders. Als moeder van vier heeft ze het loten een aantal keer meegemaakt. Zoon Bauke kwam op zijn tiende plek terecht en zit nu op een school in Velsen-Zuid. Als voorzitter van de stichting Vrije Schoolkeuze Amsterdam, strijdt ze al jaren tegen het systeem. "Er is ons in 2015 en 2016 voorgespiegeld dat 99,9 procent van de kinderen in hun top drie of vijf zou komen. Dit is nog niet waargemaakt en dat doel raakt elk jaar verder weg." 

Volgens haar is het nodig voor de schoolbesturen (OSVO) om te kijken naar de uitslag van de loting. ''Dit systeem lost de mismatch tussen tussen vraag en aanbod in het huidige onderwijs niet op. Daar moet door de vereniging van schoolbesturen beter naar gekeken worden. Trek de stekker uit scholen die geen leerlingen trekken. Verdeel die capaciteit en leraren over populaire scholen waar meer vraag naar is." 

Het systeem heeft wel toekomst, vertelt ze. ''Maar alleen als alle kinderen in hun top drie komen.''

OSVO-voorzitter Rob Oudkerk erkent dat vraag en aanbod beter op elkaar afgestemd kunnen worden. ''Iedereen die met het systeem te maken heeft, moet zich achter de oren krabben. We zitten midden in een proces van verbeteringen. Bijvoorbeeld door populaire scholen te laten praten met minder aantrekkelijke scholen. Bepaalde scholen te laten verkleinen, uit te breiden of ze misschien zelfs te fuseren.'' 

Maar, zegt hij: ''Het ideale systeem waarbij iedereen op plek van zijn eerste keuze terecht komt, bestaat niet. We moeten gaan samenwerken met VSA, de gemeente en ouders om tot een gezamenlijke oplossing te komen. Daar zit de uitkomst en niet in een nieuw systeem." 

Oudkerk doet een belofte dat de OSVO vraag en aanbod in het onderwijs binnen een jaar dichter bij elkaar heeft gebracht. ''Ik geef die garantie. Niet dat ieder kind op zijn eerste keuze komt, maar wel meer leerlingen die op school komen uit hun top drie of top vijf."