Wat gebeurde er ook alweer vorig jaar op zondag 15 augustus? Het was een zonnige zomerdag in de zomervakantie. Bezoekers van het Zaans Museum werden opgeschrikt door een roofoverval midden in het museum. Henk B. stormde met een Monet naar buiten, 'De Voorzaan en de Westerhem'. Buiten stond een handlanger hem al op te wachten op een scooter.

B. kreeg het schilderij wel de deur uit, maar werd tegengehouden door omstanders die het schilderij wisten veilig te stellen. Er werd geschoten en mensen vluchtten in paniek naar binnen. Even later gingen de rovers ervandoor.

Wietschuld

Bij de rechtbank in Alkmaar vertelt B. een spectaculair verhaal. Hij is na een crimineel leven net in rustig vaarwater gekomen. Hij werkt bij een bedrijf in de festivalwereld. Tot corona. De inkomsten van B. drogen op en hij heeft geldzorgen. Hij gaat wiet verkopen. Gedetailleerd beschrijft hij in de rechtzaal hoe dat fout loopt: hij heeft een zak wiet gekocht, geeft dat door aan een man voor een café en die loopt er via de achterkant uit. Weg wiet. B. heeft plots een schuld van 12.000 euro bij criminelen die hij niet af kan lossen.

In 2003 werd B. wereldnieuws toen hij het Van Goghmuseum beroofde van twee schilderijen. Hij verklaart vandaag voor de rechter sinds dat hij op vrije voeten is meerdere keren is benaderd door criminelen om datzelfde kunstje te herhalen. Dat wimpelde hij af. Nu zit hij echter klem. Hij vertelt hoe hij benaderd wordt om een roof te plegen. Eerst weigert hij, maar een paar dagen later krijgt hij een foto van zijn zoon te zien. "Vijf dagen hadden ze nodig om kind op te sporen." Hij sloeg op tilt, zegt hij nu.

Met pruik op het museum in

Zes dagen later, zaterdagavond 14 augustus, gaat de telefoon. Zondagochtend moet het gebeuren in Zaandam, een Monet roven samen met een handlanger. "Ik dacht, wat zijn dit voor mafketels?" B. zegt dat hij nooit heeft verwacht met het schilderij naar buiten te komen. Om de criminelen te laten zien dat hij meewerkte en zo zijn zoon te beschermen zou hij toch meedoen.

De volgende ochtend loopt B. met een pruik op naar binnen bij het Zaans Museum. Hij weet niet eens waar de Monet hangt: de eerste de beste persoon die hij tegenkomt, vraagt hij het. Als hij hem gevonden heeft wacht hij even. Na enig rukken krijgt hij het schilderij van de muur om vervolgens slalommend langs mensen richting de uitgang te sprinten.

Buiten op de parkeerplaats blijkt zijn handlanger niet scherp te zijn: de scooter start niet. Bovendien trekt die een wapen (volgens de advocaat van B. een 'klappertjespistool') als omstanders ze proberen tegen te houden. Hij schiet, drie keer. "Ik schrok me de kolere", zegt B. druk gebarend: "Ik kwam zo'n stuk van de grond. Ik dacht dat politie aan het schieten was, wist niet waar het vandaan kwam."

Niemand raakt gewond, het schilderij blijft op de grond achter en de rovers ontkomen. Ze vluchten eerst op de scooter (later teruggevonden aan de Zuiderweg) en daarna in de auto richting Purmerend en niet naar Amsterdam, tot verbazing van B.. Hij stapt uit bij een bushalte en pakt de eerste bus terug naar Amsterdam.

"Ongeloofwaardig verhaal"

Op 21 september 2021 meldt B. zich bij de politie. Naar eigen zeggen omdat hij is geschrokken van het geweld en niemand een trauma heeft willen bezorgen. Later wordt een tweede verdachte aangehouden, die later weer wordt vrijgelaten.

Het is een heel ongeloofwaardig verhaal, vindt de officier van justitie. Waarom heeft het zo lang geduurd voordat B. zich heeft gemeld? Hij heeft niet willen verklaren wie de criminelen zijn, dus dat valt niet te controleren, net als de wietschuld. "Er kunnen door politie/justitie beschermingsmaatregelen worden genomen. Die weg heeft hij niet gezocht. Hij zet zichzelf hier neer als slachtoffer, maar die visie deel ik niet."

Ook zegt ze: "Hoewel de diefstal knullig en amateuristisch aandoet, is er een plan geweest. (...) De schoten die klonken op parkeerplaats hebben veel impact gehad op aanwezige medewerkers en bezoekers en hun gevoel van veiligheid is aangetast. De mensen vluchtten naar binnen." Ze eiste vier jaar gevangenisstraf, plus 45 dagen cel die hem eerder voorwaardelijk waren opgelegd.

Advocaat Iwan Appel die B. bijstaat, vindt dat de verdachte niet aansprakelijk gesteld kan worden voor de daden die zijn handlanger pleegde. Hij voert op dat B. zeker geen schoon strafblad heeft, maar nooit bij de politie bekend te hebben gestaan voor fysiek geweld.

Daarnaast wijst hij erop dat buitenbeelden bij het museum niet beschikbaar zijn, zowel beveiligingsbeeld als beelden van bijvoorbeeld bezoekers. "Niemand heeft gefilmd, niet vreemd in the heat of the moment. Wij hadden beelden van buiten graag willen hebben."

Excuses

De zaak eindigt met excuses van B. aan de mensen die betrokken raakten bij zijn roofpoging. "Voor het leed wat ik heb aangericht. Ik hoop dat ze het een plaats kunnen geven." Hij zegt op voorhand al niet in hoger beroep te gaan: "Ik ben geen schijnheil, pak hier de volle verantwoording. Ik ga als een man naar binnen en ga als een man weer naar buiten."

De rechter doet over twee weken uitspraak, op 3 mei om 12.45 uur.