Na twee corona-edities verloopt de Intreeweek dit jaar voor het eerst weer op de ouderwetse manier: dicht op elkaar en met veel bier. Voor de gebouwen van de Universiteit van Amsterdam is het druk. De universiteit krijgt er dit jaar vierduizend studenten bij. "Het voelt vreselijk vertrouwd", verklaart bestuursvoorzitter Geert ten Dam. "Het is fijn dat de studenten er weer zijn. Voor de studenten zelf, de medewerkers, en ik word er zelf ook heel blij van."

En hoewel de cijfers officieel nog niet binnen zijn, is de prognose dat de instroom van studenten, net zoals vorige jaren, weer is toegenomen. "We groeien enorm, meer dan we eigenlijk aankunnen. Maar iedereen is welkom", aldus Ten Dam. 

'Nee' verkopen

Het hoge aantal studenten betekent ook een nog krappere woningmarkt. Voor eerstejaars internationale studenten heeft de universiteit een huisvestingsprogramma. Per jaar zijn er 3000 kamers beschikbaar: 2400 voor de UvA en 600 voor de Hogeschool van Amsterdam. Studenten hoeven hier overigens geen gebruik van te maken. Ze kunnen ook op eigen houtje een kamer zoeken. 

In eerdere jaren lukte het de universiteit om aan alle internationale studenten die zich hadden aangemeld voor studentenhuisvesting een kamer toe te wijzen voor één jaar. Maar nu heeft de universiteit voor het eerst 'nee' moeten verkopen. Net als bij andere universiteiten in het land kwam er een dringende oproep aan nieuwe internationale studenten: kom niet naar de stad als je half augustus nog geen kamer hebt geregeld.

Ten Dam: "Dit jaar hadden we 4600 studenten op de wachtlijst die zich hebben aangemeld voor de housing service. In totaal hebben we 3000 kamers, dus we hebben echt een groot aantal niet aan onderdak weten te helpen en dat is echt heel erg. Voor de tweedejaarsstudenten heb ik pijn in mijn buik, die moeten nu hun kamer uit, want die kamers zijn nu voor de eerstejaarsstudenten. Dat is heel erg moeilijk."

En hoewel de universiteit zich verantwoordelijk voelt, kan er niet zomaar meer onderdak geregeld worden. "Alles loopt via (studentenhuisvester red.) DUWO. Nederlandse universiteiten mogen ook geen studentenwoningen in eigen beheer. Wij kunnen geen kamers uit de grond stampen waar ze niet zijn."

De UvA is inmiddels gestopt met het actief werven van internationale studenten, iets wat vijftien jaar geleden nog werd aangespoord door de overheid. Internationale studenten zijn namelijk goed voor de economie van het land: ongeveer een kwart blijft hier werken. Toch blijkt de stroom van internationale studenten nu lastig af te remmen. 

Universiteiten, waaronder de UvA, pleiten voor een numerus fixus, een limiet, op het aantal buitenlandse studenten zodat de instroom gecontroleerd kan worden. "Want wij mogen internationale studenten niet weigeren", stelt Ten Dam. Sinds 2018 roepen universiteiten het kabinet op om zo'n numerus fixus wettelijk mogelijk te maken, maar: "Toen er uiteindelijk in 2021 een wetsvoorstel lag, viel het kabinet en werd het wetsvoorstel controversieel verklaard. De nieuwe minister, Robbert Dijkgraaf, heeft gezegd dat hij er nog een keer goed naar wil kijken in de loop van dit jaar."

Ten Dam vreest dat universiteiten pas in studiejaar 2025/2026 de instroom van internationale studenten kunnen controleren als ze op het wetsvoorstel moeten wachten. "Wij kunnen ons dat niet veroorloven. Het groeit ons boven de pet. Als we in dit tempo doorgaan, gaan wij in 2026 richting de 50.000 studenten zitten. Die enorme groei, gekoppeld aan de teruglopende financiering waar nu gelukkig verandering in komt, betekent een toename van de werkdruk van docenten, toename van de grootte van groepen. Dan doe je iets met de kwaliteit, want de kwaliteit vaart heel goed met kleinschalig onderwijs."

Engelstalige studies 

Een instrument dat de universiteit zelf kan inzetten is het verminderen van Engelstalige studies. Op dit moment is 30 procent van alle bachelors Engelstalig, en voor de masters is dat zelfs 71 procent. Zou een vermindering van de studies het aantal internationale studenten niet remmen? 

"Het kan wel, maar dit willen wij niet", reageert Ten Dam. "Als je alleen het onderwijs in het Nederlands aanbiedt, komen er geen internationale studenten. Dat is niet in het belang van Nederland en is niet in het belang van onze studenten. We hebben een aantal grote opleidingen waar we twee stromingen hebben: een Nederlandse stroom en een Engelse stroom. Wat wij zo ontzettend graag zouden willen is dat wij een stop mogen zetten op de internationale stroom, dus zoveel studenten en niet meer, en dan de Nederlandse stroom open houden. Zodat je een betere balans kan bewaken en het onderwijs toegankelijk houdt voor Nederlandse studenten."

In de toekomst hoopt de universiteit meer verbonden te zijn met de stad en een grotere sociale functie te bekleden. "In ieder geval zijn wij dan nog steeds een campusuniversiteit. Dus wij zijn geen universiteit die onderwijs achter glas verzorgd. En op een van onze vier campussen, bij Science Park, gonst het van de start-ups. We willen dat soort ontwikkelingen echt versterken. Met medewerkers die hier graag werken en studenten die met tevredenheid op hun studie terugkijken."

Grote ambities, maar voor nu ook nog grote obstakels. Kunnen die nog op tijd opgelost worden? "Dat gaat lukken tot het tegendeel bewezen is", concludeert Ten Dam.