Dat schrijft wethouder Reinier van Dantzig ( Woningbouw en Stedelijke Ontwikkeling) vandaag in een brief aan de gemeenteraad. Het fonds is het zogenoemde Vereveningsfonds. Daar worden projecten die de gemeente geld opleveren en geld kosten met elkaar verrekend. In 2021 zat er nog 140 miljoen in dat fonds, maar dat wordt dit jaar waarschijnlijk 48 miljoen euro en het kan na 2026 zelfs negatief worden. 

"Het feit dat de vereveningsruimte tot onder nul daalt, betekent dat er geen (of slechts heel beperkt) ruimte is om nieuwe plannen met een financieel tekort vast te stellen", schrijft Van Dantzig. Nieuwe plannen 'met een financieel tekort in voorbereiding' zijn naast Centrumgebied Nieuw West, Geuzenveld-Slotermeer en Banne Noord ook Holendrecht en de herziening van K buurt-midden. Verder noemt Van Dantzig 'enkele plannen met een kleiner financieel tekort' en een bijdrage van negen miljoen euro aan station Lelylaan.

Het lijkt er nu op dat er 85 miljoen euro extra uit het Vereveningsfonds voor deze plannen nodig is, terwijl er ook nog investeringen in bereikbaarheid en 'groen/maatschappelijke voorzieningen' nodig zijn. Van Dantzig: "Zoals aangegeven, moet worden geconcludeerd dat de beschikbare vereveningsruimte volgens de huidige prognose ontoereikend is voor het ongewijzigd vaststellen van alle nieuwe plannen met een financieel tekort die nu in voorbereiding zijn."

Structurele uitnames

De wethouder schrijft dat de afname van het Verenigingsfonds komt door hogere inflatie, vertragingen en de 'structurele uitnames ten gunste van de algemene middelen'. Zo haalde de gemeente in 2018 nog 106 miljoen euro uit het fonds. In 2019 was dat 153 miljoen euro, in 2020 90 miljoen euro en in 2021 63 miljoen euro.

In een ander vandaag verstuurd document schrijft de gemeente dat het de vorige collegeperiode nog 'verantwoord' was om die miljoenen uit het Vereveningsfonds te halen, omdat de gebiedsontwikkeling na de crisis vanaf 2013 leidde tot 'zeer gunstige financiële resultaten'. Het geld werd onder meer gebruikt voor klimaatdoelstellingen, achterstallig onderhoud in wegen en sportvoorzieningen en bereikbaarheid, zoals de bruggen over het IJ.

"Er zal kritischer gekeken moeten worden naar diverse andere zaken die betaald worden vanuit de grondexploitaties in het Vereveningsfonds", schrijft Van Dantzig. "Zo wordt er bijgedragen aan extra eisen die gesteld worden aan scholen, sportvelden en mobiliteitsvoorzieningen. Doordat de ruimte binnen het Vereveningsfonds onder druk staat moet er rekening mee worden gehouden dat dit soort invullingen in de toekomst niet meer mogelijk zijn en door andere middelen moeten worden gedekt."

Van Dantzig benadrukt dat hij het belangrijk vindt dat de woningbouwproductie vanwege de huidige woningnood niet stilvalt. Het kan wel gebeuren dat er aanpassingen worden gedaan als het gaat om duurzaamheidseisen, woninggroottes, het aantal goedkopere woningen, 'stedenbouwkundige kwaliteit' en bereikbaarheid.

Ook schrijft hij dat er vanwege de onvoorspelbare situatie nog sprake is van 'grote onzekerheid'. "De kans op een positiever óf negatiever beeld dan de huidige Actualisatie is groter dan anders. Dat hangt mede af van de inflatie en de ontwikkeling van schaarste in materiaal en personeel." In het najaar komt er een nauwkeuriger beeld, omdat dan de prognose van de grondprijsontwikkeling is verwerkt.

Inmiddels staat de stad volgens de gemeente voor een 'enorme bezuinigingsopgave'. Eerder dit jaar werd al bekend dat er investeringen aangepast of geschrapt gaan worden. Welke dat zijn wordt waarschijnlijk volgend jaar duidelijk.