Het was een mokerslag, vertelt Hans van Akkeren, toen hij vorige maand een brief van de gemeente op de mat kreeg met de aankondiging dat er een nieuw lotingssysteem komt voor de vergunningen. Hij is de eigenaar van De Avondmarkt in de Staatsliedenbuurt, al ruim vijftig jaar een begrip in de buurt. 

"Van de een op andere dag kun je dan je vergunning kwijtraken", stelt Hans. De winkel zou dan nog wel tot 22.00 uur 's avonds open mogen blijven, maar dat is niet rendabel. "We zijn geen dagwinkel. Als de andere winkels dichtgaan, dan hebben we nog redelijke uren. Als je dat gaat missen, dan wordt het bestaan wel heel lastig."

'Kan geen kant op'

Ook avondwinkel Sterk in West worstelt met de onzekerheid en de vage plannen. Ze willen graag investeren in duurzame koelcellen, maar dat is niet rendabel als ze straks geen vergunning meer hebben. "Het kost veel geld, en dan wil je wel zekerheid hebben dat je je onderneming voort kan blijven zetten. Dat loopt groot gevaar. Tegelijkertijd kunnen we niet wachten om groen en energiezuinig te worden. Het is nu een dringende eis omdat we anders de stroomrekening niet kunnen betalen", verklaart bedrijfsleider Jan Disseldorp. 

Hans deelt dat sentiment: "Ik snap niet dat ze dit moment kiezen, want het hele mkb heeft het heel moeilijk. De prijzen rijzen de pan uit, je durft het niet eens te verhogen want het is echt abnormaal wat er dit jaar gebeurt."

Volgens de gemeente zijn de veranderingen nodig omdat ze de richtlijnen van de Europese Unie moeten volgen. Met een lotingssysteem wordt er om de zoveel jaar een loting gehouden, waardoor nieuwe spelers net zoveel kans maken als gevestigde avondwinkels op een avondvergunning. 

"Het zou eerlijker zijn. Maar er is helemaal geen schaarste qua vergunningen", betoogt Hans van De Avondmarkt. "Er staan er zelfs een paar te koop, dus als je echt wil, kun je morgen een avondwinkel beginnen. Maar volgens de gemeente is het 'juridische schaarste'. Ik heb er zelf nog nooit van gehoord, maar het zal volgend jaar wel in het de Van Dale staan."

Opgevraagde cijfers van de Kamer van Koophandel laten zien dat er in het eerste kwartaal van dit jaar 31 avond- en nachtwinkels zijn in de stad. Volgens de brief die Hans kreeg van de gemeente zouden er op dit moment 35 ontheffingen zijn verleend voor een avondwinkel. Hans: "Stel dat ze straks zestig ontheffingen mogen verlenen, dan zitten we daar nog ver onder op dit moment."

Maar het verschilt ook per stadsdeel. Er mag maximaal één avondwinkel per 15.000 inwoners per stadsdeel zijn. De stadsdelen zelf mogen besluiten of ze daaronder gaan zitten of dat ze helemaal geen avondwinkels willen, mits goed onderbouwd. 

Competitie van grote supermarkten

De ondernemers vrezen dat, mocht er een lotingssysteem komen, de grote commerciële supermarkten massaal mee gaan doen. "Als zo'n groot winkelbedrijf gaat winnen, dan zijn er prima avondwinkels. Maar het wordt dan wel een eenheidsworst in Amsterdam. Terwijl diversiteit juist goed is voor de stad, de Amsterdammers, en de ondernemers", aldus Jan Disseldorp van Sterk. 

En die gedachte is niet geheel onterecht. Twee jaar geleden kregen rondvaartboten te maken met een lotingssysteem voor de vergunningen. Sommige kleinere reders verloren hierdoor de helft van hun inkomsten, terwijl de grote reders juist meer kans maakten. Als rederij kan je je namelijk vaker inschrijven als je kan aantonen dat er genoeg geld is om de boot te financieren. Meer geld, meer inschrijvingen, meer loten in de ton dus.

Een woordvoerder van verantwoordelijk wethouder Sofyan Mbarki reageert: "We begrijpen heel goed dat dit onzekerheid met zich mee kan brengen voor ondernemers en we doen er alles aan om die onzekerheid weg te nemen."

"De plannen worden nu uitgewerkt. Deze worden vormgegeven met input van de ondernemers. Een belangrijk punt voor hen is een redelijke overgangstermijn naar het nieuwe stelsel." Die plannen zullen nog geëvalueerd worden door het college en de raad. Ook komt er een inspraakprocedure. 

Pensioen

Jan Disseldorp zegt dat hij de wethouder vertrouwt om met eerlijke plannen te komen. "Waarmee de huidige ondernemers, en al helemaal de wat oudere winkelondernemers die hun winkel willen verkopen, de mogelijkheid hebben dat te doen. Want het is wel hun pensioen. Daar zijn ze al die jaren vanuit gegaan."

Het is precies wat nu gaande is bij De Avondmarkt. Eigenaar Hans wil graag met pensioen, maar wil ook dat de winkel blijft bestaan. Een koper vinden is volgens hem onmogelijk nu de vergunning voor een avondwinkel op het spel staat. 

"Het is een uitstervend beroep", reflecteert Hans in zijn kantoortje. "Maar ik maak wel liever zelf uit wanneer ik sterf dan dat de wethouder het bepaalt."