Een historisch lage opkomst van 46%. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart vorig jaar leek het al niet best gesteld met het vertrouwen in de politiek in de stad. En dat wordt ook bevestigd door het onderzoek van het AT5-panel, waar ruim 1700 Amsterdammers aan meededen. 

Het algemene vertrouwen in de Amsterdamse politiek wordt de panelleden beoordeeld met een 4. Ook het Amsterdamse college van burgemeester en wethouders krijgt van de deelnemers aan de enquête een onvoldoende: een krappe 5. De gemeenteraad krijgt van de panelleden een ruime 5.

Het negatieve sentiment past in een nationale trend: uit een recent onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel bleek dat het kabinet Rutte IV op dit moment maar op 19% vertrouwen van de Nederlandse kiezer kan rekenen. En ook in een Ipsos-onderzoek in opdracht van de NOS gaven zeven op de tien ondervraagden aan weinig of heel weinig vertrouwen te hebben in de landelijke politiek.

Meest gehoorde kritiek onder de AT5-panelleden is dat de Amsterdamse politiek het contact met de kiezer is verloren. "Te weinig laagdrempelige inspraak en contact met gewone burgers. Amsterdam wordt een yuppen- en toeristenstad als je niet oppast", aldus één van hen. "De politiek lijkt vooral met zichzelf bezig en is er onvoldoende voor de Amsterdammers", verzucht een ander. "De Amsterdamse gemeenteraad doet alsof ze landelijk politiek bedrijft."

Maar er is ook kritiek op de prestaties van het stadsbestuur. "Er komt weinig terecht van beloftes zoals meer huizen of betere communicatie of inspraak", zegt één van de panelleden. "Te veel beleid is gebaseerd op ideologie en wensdenken in plaats van realisme."

"Schijninspraak"

Het nieuwe college beloofde bij het aantreden werk te zullen maken van democratisering en inspraak. Maar ook dát aspect van het beleid kan op weinig bijval rekenen. "Het college wil participatie, maar in praktijk komt daar niets van terecht", aldus één van de panelleden. Een ander heeft het zelfs over "schijnparticipatie". Het meest genoemd hierbij is de inspraak rond het nieuwe theater Meervaart dat gebouwd gaat worden in de Sloterplas. Uit onderzoek van AT5 bleek destijds al dat de uitkomst van tevoren vast leek te staan, en ook in de gemeenteraad was toen veel kritiek op het participatietraject rond het nieuwe theater in Nieuw-West.

53% van de respondenten vindt dan ook dat de politiek te weinig rekening houdt met de mening en wensen van Amsterdammers. Panelleden die weleens meegedaan hebben aan een participatietraject of hebben ingesproken bij de gemeenteraad (19%) zijn nóg kritischer: bijna 70% voelt zich slecht gehoord. "Het eindresultaat is voorgekookt, de inspraak is slechts een verplicht onderdeel van de procedure. Met die input gebeurt niets." Ook de Rekenkamer was afgelopen jaar zeer kritisch over de inspraaktrajecten van de gemeente. 

Eén van de instrumenten om de Amsterdammer te betrekken bij besluitvorming, de stadsdeelcommissies, kunnen ook al op weinig sympathie rekenen. In 2018 werd dit nieuwe bestuurlijke stelsel in gevoerd, waarbij de stadsdeelcommissies de buurten vertegenwoordigen en het stadsbestuur mogen adviseren. Van de panelleden heeft 70% vorig jaar op één van de kandidaten gestemd, maar slechts 5% voelt zich er echt door vertegenwoordigd.

Er is zelfs enige heimwee naar het oude systeem van de stadsdeelraden, die nog écht invloed op het beleid hadden. De stadsdeelcommissies mogen slechts advies geven, al is dat advies wel 'zwaarwegend' aldus de gemeente. Slechts 6% vindt het nieuwe systeem een verbetering, bijna 40% een verslechtering.

Een veelgehoorde klacht is vooral dat men er weinig van merkt. "Het oude systeem was ook niet ideaal, werkte vaak stroperig, maar het stadsdeelbestuur was wel laagdrempelig, zichtbaarder in buurten en hadden meer oog voor wat er speelt op wijkniveau," zegt één van de panelleden. "Ik weet er niet echt iets over en zie er niet echt iets van", aldus een ander.

Vertrouwen in bestuurders

We vroegen ook naar het vertrouwen in de afzonderlijke bestuurders. Als eerste valt op dat er enkele wethouders zijn die nog niet erg bekend zijn. Zo is bijna een derde van de panelleden onbekend met de nieuwe wethouder Hester van Buren (financiën, PvdA). Een kwart van de panelleden weet niet wie Sofyan Mbarki (sport, PvdA) en Zita Pels (duurzaamheid, GroenLinks) zijn.

Het meeste vertrouwen geniet PvdA-wethouder Marjolein Moorman (onderwijs). Ruim 50% heeft veel of redelijk wat vertrouwen in haar. Moorman wist haar PvdA de afgelopen verkiezingen de grootste partij van de stad te maken, en timmert sindsdien ook in de landelijke media flink aan de weg. 

Andere wethouders hebben minder goede cijfers. Het minste vertrouwen genieten Reinier van Dantzig (wonen, D66) en Rutger Groot Wassink (sociale zaken, GroenLinks). Respectievelijk 66% en 62% van de panelleden hebben weinig of geen vertrouwen in hen. Over burgemeester Halsema zijn de meningen flink verdeeld: 44% heeft veel of redelijk wat vertrouwen in de burgemeester, 55% weinig tot geen. 

"Voor mij als geboren Amsterdammer zijn ze onzichtbaar", zegt een panellid over de lijst met bestuurders. Een ander: "Confronterend. Ik ken weinig wethouders, schaam me dood. En dan met droge ogen zeggen dat ik de Stopera op de voet volg."

Ook hier is de klacht dat ze te weinig oog hebben voor de 'gewone' inwoner van de stad. "Geen van allen representeert de gewone Amsterdammer", verwoordt een panellid deze meest gehoorde kritiek. "Deze wethouders stellen coalitieafspraken en partijbelangen meestal boven inspraak of wat de stad echt nodig heeft."

Toch heeft een enkeling ook positieve woorden over voor de bestuurders: "Deze mensen halen de kastanjes voor ons uit het vuur, daar heb ik heel veel respect voor in deze polariserende tijden."

Wil je ook meedenken over dit soort onderwerpen in de stad? Meld je dan hier aan bij het AT5-panel. Op dit moment zijn zo'n 5000 Amsterdammers lid van het AT5-panel.