Over Nederlandse cultuur gesproken, buiten spelen Amsterdammers korfbal op de velden van Sporting West. Binnen, in een parallelle wereld, is de voertaal Engels en laten expats zich informeren over geldzaken, het kopen van huizen, maar ook over scholing van de kinderen en de Nederlandse taal. In workshops komen ook zaken als integratie aan bod. Met het uitschreeuwen van de Nederlandstalige klinkers hebben de expats in de workshop hun eerste stappen naar integratie gezet.

Dikke onvoldoende

Over die inburgering bestaan er klachten bij Amsterdamse en andere Noord-Hollandse deelnemers aan de panels van AT5 en NH. Zij geven een dikke onvoldoende aan het alsmaar stijgende aantal expats. En de panelleden zijn het in meerderheid beu dat de internationale werknemers vaak met de rug naar de samenleving leven, geen Nederlands spreken en niet sociaal zijn naar de buren.

Ook de burgemeester van de stad heeft een oproep voor de expats. Vorige week bleek uit een rapport van de Rabobank dat Amsterdammers de stad steeds meer verlaten en dat eigenlijk alleen nog expats nieuw in de stad komen. Dat baart haar zorgen. "Zit niet in je bubbel en zet je in voor de buurt", zegt Femke Halsema via AT5 tegen de nieuwkomers. "Het is een deugd als je de taal van jouw land leert spreken. Word Amsterdammer."

Boze blikken

Werk aan de winkel dus voor de internationals, zoals de expats zijn gaan heten vanwege een slecht imago dat kleeft aan het woord expat. Uit een andere peiling, die onder de leden van het panel van Omroep Flevoland, blijkt dat ze daar veel positiever zijn over de groei van het aantal expats. Dus lijkt daar nog ruimte te zijn om heen te gaan en de boze blikken in Amsterdam te ontlopen.

De ervaren expatcoach Michel Daenen heeft daarnaast een positieve boodschap wat betreft de expats. Want de nieuwe expat is steeds vaker een blijvertje, en niet iemand die even een paar jaar als een God in Amsterdam komt leven en daarna weer vertrekt. Er komen steeds meer 'stay-pats' zoals hij dat noemt. Zoals het Pakistaanse gezin in Almere dat we in de video hieronder interviewden.

Het zijn niet meer alleen de klassieke expats die Daenen ook jarenlang begeleidde van de top 50 multinationals via een internationaal relocation-bureau. Nu begeleidt hij expats die nog in hun eigen land wonen via de site 'Your move to the Netherlands'. Hij heeft een kentering gezien. "De klassieke expat van vroeger werd een paar jaar uitgezonden en dan ging die weer door naar een volgend land. Daar werd alles voor georganiseerd en daar ontbrak het aan niets. Met flinke toelages het er eens flink van nemen in Europa. Die mensen zetten een behoorlijke druk op de huizenmarkt en de huizenprijzen."

Hij begrijpt dat die vreemdelingen met gefronste wenkbrauwen zijn ontvangen. "De plaatselijke bevolking voelt dat als een overname. Deze mensen zijn ook niet per se gericht op integratie. Die leven een parallel leven in de stad."

Maar er is ook een groep ontstaan die heel anders in de wedstrijd zit. "Dat is een andere categorie, die wel wat tegemoetkoming krijgt in de kosten voor een huis en een belastingvoordeel. Soms worden ze de eerste drie maanden gehuisvest. Maar daarna moeten ze zichzelf redden. En die wijken dus uit naar andere plekken. Die komen in Lelystad, Almere, Diemen of Purmerend terecht. Die hebben vaak ook kinderen op Nederlandse scholen en zijn meer geïnteresseerd in Nederland."

Burgemeester Halsema en de panelleden kunnen dus enigszins rustig ademhalen, het kan beter worden, zegt Daenen. "Deze mensen willen de taal leren, een bestaan opbouwen hier. Daar is ook meer behoefte aan vriendschappen sluiten en zo. Je aanpassen, Nederlands leren. Dat is een andere sfeer."

Melting pot

De corona-pandemie heeft de grote multinationals volgens Daenen geleerd dat het ook anders kan. "Covid heeft iets gedaan met de wereld van de expat. We hebben geleerd dat mensen best op afstand kunnen werken. Die bedrijven gaan ook rekensommetjes maken en dan kijken: kunnen we niet een lokaal iemand aannemen, of iemand op afstand laten werken. De nieuwe expats hebben vaak ook een Nederlands arbeidscontract. Er kwam met covid een soort bewustzijn."

Misschien ook wel als inwoner van Almere begrijpt Daenen het maar al te goed dat expats uitwijken naar Flevoland. De expatcoach is socioloog, een wetenschapper die het gedrag van groepen en de maatschappij bestudeert. Hij vergelijkt Flevoland graag met het Amerika, dat na de ontdekking door Columbus begon als een melting pot van diverse nationaliteiten. Het nieuwe land waar nog ruimte is. "Iedereen in Flevoland was ooit nieuwkomer. In Flevoland zit iets fris en iets nieuws."

Pioniers

Hij heeft een theorie, niet gestoeld op onderzoek, dat in de oude wereld van Amsterdam en Haarlem minder ruimte is voor nieuwkomers. "Amsterdam gaat terug tot 1600, er zit iets van oudheid in die stad. Dat heb je ook met Haarlem. Oudste spoorlijn van Nederland, ook daar zit heel veel historie. Nieuwe mensen krijgen dan toch snel het stempel van: die zijn nieuw, horen niet bij de oorspronkelijke bevolking, maar ze zijn de boel hier wel een beetje aan het overnemen. Dat is een ander sentiment dan in Flevoland."

In Flevoland heeft nog bijna niemand een echte historie, daar kunnen makkelijker nieuwelingen bij. "Iedereen boven de 40 is niet in Almere geboren. We zijn allemaal nieuwkomers en pioniers en proberen er iets van te maken. Iedereen komt ergens anders vandaan. Het is een hypothese, maar ik vind hem wel plausibel. Je voelt het ook, hier zit iets avontuurlijks. Er zijn nog geen geijkte patronen, alles is mogelijk. In een nieuwe wereld is er nog geen gevestigde cultuur en een wij/zij-gevoel. Er is geen echte Almeerder."

En over hoe gewenst expats of vreemdelingen zijn, wil hij nog wel een stapje dieper gaan. "In de kern ervaren mensen de komst van nieuwe culturen als iets bedreigends. De mens houdt van veiligheid en zoekt zijn eigen groep op. Dat zou wel eens diep in ons kunnen zitten. De Amerikaanse socioloog Milton Bennett is beroemd vanwege een model over hoe om te gaan met die verschillen. Het laat zien dat de mens kan groeien in het vermogen om op een goede manier om te gaan met culturele verschillen. Veel mensen hebben dat niet vanuit zichzelf en maken daarin al dan niet een ontwikkeling door."