Start van hoofdcontent

4 mei

nl

In concentratiekamp schaken met stukken van wc-papier of wasknijpers: "Even vrij in je hoofd"

4 mei 2023, 17.52 uur · Aangepast 4 mei 2023, 18.32 uur · Door Frederieke Weel

De Nationale Sportherdenking bij het Olympisch Stadion stond dit jaar in het teken van schakers. Minstens 250 leden van schaakverenigingen kwamen om in de oorlog, waaronder veel van Joodse afkomst. Bij onderduikers of in concentratiekampen was schaken een manier om even de realiteit te ontvluchten. "Mensen riepen door celmuren heen zetten naar elkaar toe."

Volgens sporthistoricus Yurryt van de Vooren is het belangrijk om jaarlijks stil te staan bij de rol van sport tijdens de Tweede Wereldoorlog. "Sport is voor heel veel mensen een vorm van afleiding geweest. Mensen konden even ontsnappen aan de dagelijkse ellende. Tegelijkertijd was het ook heel gevaarlijk omdat je bij een bezoek of beoefening van een sport in een stadion het gevaar liep om opgepakt te worden bij een razzia", vertelt hij na de herdenking.

Vijf kransen in de kleuren van de olympische ringen werden neergelegd door onder andere AFC Ajax en het NOC*NSF. Ook jeugdschaker Daniel van Cleef van het Verneenigd Amsterdamsch Schaakgenootschap mocht een krans plaatsen. In de oorlog kwamen bijna 35 mensen van zijn vereniging om. "Tijdens de twee minuten stilte moest ik denken aan de schakers van mijn vereniging die gestorven zijn in de oorlog, alleen maar omdat ze Joods waren. Als zij later geboren waren of ik eerder, dan hadden we best vrienden kunnen zijn. Dan had ik  ze zeker gekend. Dat voelt vreemd", vertelt hij. 

Van Vooren ziet schaken als een laatste vorm van vrijheid voor mensen in gevangenschap. "Er werd door onderduikers geschaakt met zelfgemaakte schaakstukken, soms van wc-papier, wasknijpers of brood. Wat ook gebeurde was dat mensen door celmuren heen zetten naar elkaar riepen om op die manier met elkaar te schaken. Het lichaam was gevangen, maar het hoofd was dan nog vrij."

💬 Whatsapp ons!
Heb jij tips? Of een interessante foto of video gemaakt? Stuur ons jouw nieuws op 0651190938