Sameena van der Mijden kende haar 'vriend' nog maar twee maanden toen hij haar verkrachtte en dat filmde. Ze was net achttien jaar. Met die video als chantagemateriaal dwong hij haar om seks te hebben met zijn vrienden. Daarna ging het snel. Van der Mijden werd aangeboden op sekssites. Bijna twee jaar lang - van haar achttiende tot haar twintigste - werd haar leven volledig beheerst door haar uitbuiter.
Meerdere keren per week pikte haar uitbuiter haar op van haar werk of het station en reed hij haar naar een plek waar ze seks moest hebben met onbekende mannen. "Ik wist nooit waar ik naartoe werd gebracht", zegt Van der Mijden. Regelmatig was die plek een hotel. "Dan moest ik de hele nacht bij een klant blijven. Vaak waren dat mensen met specifieke wensen of fetishes. Ze wilden dat ik drugs nam of namen zelf drugs en werden fysiek gewelddadig."
Sinds de coronapandemie is het aantal gevallen van illegale prostitutie toegenomen. Daarbij hoeft geen sprake te zijn van dwang, maar vaak is dat er wel. Dan wordt het seksuele uitbuiting genoemd. Het vindt onder meer plaats in woningen, kelderboxen en op andere plekken waar het moeilijk te controleren is. Maar het gebeurt ook in hotels. Met name grote hotels aan de randen van de stad zijn aantrekkelijke plekken voor mensenhandelaren. Van der Mijden: "Ook al moet je langs de receptie, het valt niet altijd op wie er in een hotel aanwezig is."
"Komen er steeds andere mannen naar een kamer? Of wordt er opvallend vaak om nieuwe handdoeken gevraagd? Dat kunnen allemaal signalen zijn"
"Het gaat om hele schrijnende situaties", zegt Machteld van Barchjansen van het OM. "Dat proberen we met het strafrecht te bestrijden, maar dan is er al veel leed geweest." Daarom begon het OM het project 'No room for sex trafficking', een online training waarmee hotelmedewerkers de signalen die kunnen duiden op seksuele uitbuiting leren herkennen.
"Komen er steeds andere mannen naar een kamer? Of wordt er opvallend vaak om nieuwe handdoeken gevraagd? Dat kunnen allemaal signalen zijn."
Als zestig procent van het hotelpersoneel de online cursus van ongeveer twintig minuten heeft gevolgd, krijgt het hotel een certificaat. Tweehonderd hotels hebben dat inmiddels behaald. Dat lijkt weinig - in Nederland zijn bijna vierduizend hotels. "Maar onder de deelnemende hotels zijn een aantal grote hotelketens", zegt Van Barchjansen. "Dus dat tikt aardig aan."
Op 11 mei om 19.30 uur is er in De Balie een programma waarin hulpverleners, jongerenwerkers en het onderwijs praten over het herkennen van signalen van slachtoffers van uitbuiting. Wat maakt dat deze groep zo hardnekkig onder de radar blijft? Praat mee en meld je hier gratis aan, of kijk mee via AT5.
Eén van die ketens is Mercure. "Op het moment dat we vermoeden dat het om uitbuiting gaat, lichten we meteen de politie in", zegt Erwin van der Graaf. Hij is directeur van Accor Nederland, het bedrijf waar Mercure onder valt. "We hebben wel eens meegemaakt dat een meisje een receptioniste een briefje toeschoof waar 'help me' op stond."
"Ik heb weleens geprobeerd een briefje te schrijven met 'help' en dat tussen het matras en de bedrand gestopt"
Volgens Van der Graaf is het niet altijd zo 'in your face'. "Soms is het heel subtiel. We hebben in onze ijver ook een keer iemand valselijk beschuldigd. Dat bleek om een vader met zijn dochter te gaan en niet om een klant met een minderjarige prostituee."
Tekst gaat verder onder kader
De gemeente controleert of er sprake is van illegale prostitutie. Daarbij worden soms mystery guests ingezet. Als blijkt dat een hotel illegale prostitutie faciliteert, kan een dwangsom worden opgelegd. Het hotel moet dan maatregelen nemen - en anders een boete betalen. In uiterste gevallen wordt een hotel gesloten. Is er sprake van uitbuiting, dan komt de politie in actie.
Op 1 januari 2022 zijn de gemeente en Koninklijke Horeca Nederland begonnen met een proef. Hotels die zich proactief bij de gemeente melden bij signalen van illegale prostitutie, kunnen strafvermindering krijgen. Als ze er alles aan hebben gedaan om illegale prostitutie te voorkomen, worden ze vrijgesteld van sancties.
Sinds het begin van de proef heeft de gemeente 26 meldingen ontvangen. Vier hotels hebben een dwangsom opgelegd gekregen en één hotel is gesloten. De proef loopt tot juni, en wordt daarna mogelijk definitief ingevoerd.
Ook Van der Mijden heeft een keer een briefje achtergelaten. "Ik heb weleens geprobeerd om een briefje te schrijven met 'help' en dat tussen de bedrand en het matras gestopt, in de hoop dat iemand die de kamer kwam schoonmaken het zou vinden. Maar in mijn geval heeft het niets opgeleverd."
Inmiddels werkt Van der Mijden (31) bij het Leger des Heils, en rent ze ultramarathons. In 2018 werd ze Nederlands kampioen op de 100 kilometer. Twee jaar geleden heeft ze een boek geschreven over wat haar is overkomen. "Hoe meer mensen zich bewust zijn van seksuele uitbuiting, hoe beter. Omstanders zijn degenen die kunnen ingrijpen."
"Het gaat erom dat medewerkers iets doen met hun 'niet-pluis gevoel'", zegt Van Barchjansen. "Dan kan de manager de politie inschakelen." Ook Van der Graaf noemt het 'onderbuikgevoel' een belangrijke graadmeter. "Uiteindelijk is het beter te handelen en ongelijk te hebben dan niet te handelen en iemand in gevaar brengen."
AT5 en de Balie Live Journalism doen de komende maanden onderzoek naar vrouwenuitbuiting in Amsterdam. Dit is de tweede reportage uit het onderzoek. Heb je zelf ervaring of tips? Mail dan naar [email protected] of bel/whatsapp naar: 00316 13811444