Advocaat Smeets: 'Ik snap niet dat rechter 'dirty faggot' niet homofoob vindt'

Het is een vraag waar politie en justitie wel eens mee worstelen als slachtoffers van een mishandeling beweren dat het om anti-homogeweld gaat. 'Niet nodig', zegt Smeets, die werkzaam is bij Spong Advocaten. 'Zodra er in zo'n situatie een homofobe term valt, moet dat worden meegenomen in de zaak. AT5 bezoekt in De Straten: Binnenskamers wekelijks bijzondere Amsterdammers thuis op voor een een-op-een interview. De setting bij Smeets thuis is wat opvallend voor een buitenstaander.

In z'n woonkamer wordt hij van alle kanten omgeven door Star Wars-figuren en memorabilia. Maar niet alleen dat, want Smeets is een liefhebber van fantasy en sci-fi in de brede zin. Nepgeld dat echt gebruikt is in de film The Dark Knight, replica’s van de heilige graal uit Indiana Jones en de ene ring uit The Lord of the Rings. Het zijn slechts een paar voorbeelden van de geeky dingen (zoals hij het zelf noemt) die een gast overvallen, wanneer hij of zij de woonkamer binnenstapt. 

Smeets met één van de pronkstukken uit zijn verzameing, een replica van de blaster van Han Solo

Man van uitersten
Het contrast van de serieuze advocaat en de geeky verzamelaar is misschien wel wat illustrerend is voor Smeets. Want ook in zijn werk is hij dus een man van uitersten. Want naast doorgaans verdachten in de rechtszaal te verdedigen, onderscheidt hij zich door ook vaak slachtoffers van anti-homogeweld bij te staan.

Lees ook: Rol homofobie bij mishandeling 24-jarige man door politie onderzocht

'Helaas, het zou beter zijn als het niet nodig was. Maar het is met name gekomen door die Arnhemse zaak van april vorig jaar, waarbij een homostel met een betonschaar door vier verdachten werd mishandeld, en één jongen zelfs wat tanden is kwijtgeraakt. Ik had al contact met het COC, als zij af en toe wat juridische vragen hadden, maar nu vroegen ze of ik hen bij wilde staan. Op het kantoor hebben we het er toen over gehad, want in principe zijn we strafrechtadvocaten en staan we verdachten bij. Maar we hebben ook principiële dingen die we af en toe doen, en dit is iets wat bij ons past.'

Meten met twee maten
Smeets, die zelf homo is, zegt daardoor een directe connectie te hebben met dergelijke zaken. 'Een belangrijke reden waarom ik dit soort zaken doe is omdat er weinig erkenning is voor het feit dat je als LHBT'er weldegelijk last hebt van discriminatie. Als iemand met een donkere huidskleur wordt uitgescholden en mishandeld is dat natuurlijk erg, maar er zal niet snel een discussie ontstaan of dat discriminatie is of niet.

Het Arnhemse stel was volgens het OM niet het slachtoffer van anti-homogeweld, tot onbegrip van Smeets. Het is niet de eerste keer dat politie, justitie én rechters in een dergelijke zaak de exponent homofobie links laten liggen. 'Een van de weinige zaken waar het wel volmondig is aangenomen, is de zaak op het Damrak waarbij drie mannen twee homo’s in elkaar sloegen. Zij hadden elkaar echt opgebeld en opgeroepen om even wat homo’s in elkaar te slaan, en zelfs achteraf een filmpje erover gemaakt. Nou ja, als je het met zulk bewijs als rechter niet aanneemt dan wordt het helemaal onmogelijk.'

Maar Smeets kent ook genoeg voorbeelden waarbij het dubbeltje de andere kant opviel. ‘In een andere zaak werd een client van mij in de Reguliersdwarsstraat uitgescholden voor dirty faggot. De rechter vond dat achteraf wel beledigend, maar niet homofoob. Ik denk dat ‘waarom niet?’. Als een Joodse meneer zou worden uitgescholden voor vuile jood, zou dat dan niet antisemitisch zijn? Het is zeker van belang dat zoiets vastgesteld wordt, want als iets gemerkt wordt als haatmisdrijf, dan kan de straf verdubbeld worden.’

Zichtbaarheid
Volgens de advocaat heeft het deels te maken met het feit dat LHBT’ers minder zichtbaar zijn, en dat zij niet voor iedereen direct herkenbaar zijn. Maar ook omdat eenmaal in de rechtszaal verdachten claimen alles behalve homofoob te zijn. 'Dat is eigenlijk een sterk kenmerk van al dit soort zaken. Alle verdachten ontkennen iets tegen homo’s te hebben. Dan zeggen ze: 'Ik heb niks tegen homo’s, want mijn neef is ook homo', en dan merk je dat er dan een gevoel ontstaat bij een rechter van ‘zou het dan wel zou zijn'. Zelfs de verdachten van het Damrak die de anti-homo-filmpjes maakten beweerden geen homohaters te zijn.'

Dirty faggot ís homofoob
Begon een ruzie vanwege homofobe gevoelens aan de kant van de dader, of werden homofobe termen pas halverwege de mishandeling geuit. Smeets vindt het een misvatting dat er stapels bewijs voor moeten zijn, en een dergelijke mishandeling gepland zou moeten zijn geweest. 'Ik weet dat politie en justitie dit moeilijk vinden, maar er is een misvatting dat het moet zijn begonnen vanwege homofobie. Als het woord homo of faggot valt is dat al genoeg. Sommige Officieren van Justitie denken misschien wel dat dat geen stand houdt in een zaak, maar de wet geeft de rechter juist de ruimte met alle omstandigheden rekeningen te houden in een zaak. Je hoeft het niet eens te bewijzen dat er gescholden is met die termen. Als alle andere omstandigheden wel met meerdere bewijzen worden ondersteund mag je, op basis van het feit dat het slachtoffer dat zegt, als rechter al met die omstandigheid rekening houden en dan ook in de strafmaat.'

Aan het andere eind van de justitiële schaal twijfelen volgens Smeets ook veel rechters nog over het meenemen van homofobie in de strafmaat. 'Ik snap niet dat als je als rechter in het geval van die zaak in de Reguliersdwarsstraat die ik heb gedaan, vaststelt dat er gescholden is met dirty faggot de rare constructie gaat maken dat het alleen beledigend is, maar geen homofobie.'

Er moet een verandering komen in de state of mind van de rechters vindt Smeets. 'Cursussen krijgen ze, maar het zou goed zijn als er meer aandacht is voor wat homofobie nou precies is. De politie heeft ooit de organistie Roze in Blauw gestart, en gaat daar nu veel sensitiever mee om. Dat was blijkbaar nodig. Nou vind ik niet dat de rechterlijke macht Roze Befjes zou moeten oprichten, maar er zijn wel mensen nodig op die plekken die snappen wat de impact is van dit soort geweld op de slachtoffers, maar ook op de rest van de LHBT-gemeenschap.