Het werk van de Buitengewoon Opsporing Ambtenaren (BOA’s) in Amsterdam, beter bekend als handhavers, is al maanden onderwerp van discussie. Het debat spitst zich toe op de vraag of handhavers beter bewapend moeten worden om het groeiende aantal geweldsincidenten te keren. Maar wat doen handhavers precies, en hoe is hun werk de afgelopen jaren veranderd?
AT5 en De Balie Live Journalism liepen mee met handhavers Barry en Dennis tijdens een avond Holland Zingt Hazes én spraken huidig handhaver Dylan en voormalig stadswacht Herman over de ontwikkeling van het vak. 'Er wordt meer van handhavers verwacht nu', zegt Dylan.
Handhavers hebben de afgelopen jaren steeds meer taken van de politie overgenomen, ziet ook collega Barry. 'De tijd dat mensen vanuit een kansloze positie werden aangewezen om bij de handhaving te werken is voorbij.'
Melkertbaan
Dat ziet ook Herman, die begin jaren negentig bij de eerste generatie stadswachten terecht kwam omdat hij werkloos was. Een Melkertbaan. 'Ik wou soms dat ik meer had gemogen. Wij mochten alleen een burgerarrest doen, maar als iemand ervandoor ging na een overtreding, dan ging ‘ie gewoon.' Hermans opleiding was ook kort. Na zeven weken mocht hij de straat al op. 'Dat is nu heel anders', ziet Dylan. Hij werd in 2017 handhaver. 'Ik heb een opleiding van drie jaar gevolgd.'
Imago
Het imago van handhavers was lange tijd negatief. 'Wij waren de smurfenpolitie - de uitkeringstrekkers', zegt Herman, 'die mensen op hun gedrag gingen wijzen.' Dat beeld kantelt langzaam, constateert Dylan nu, maar er is nog veel te verbeteren qua imago. 'Daarom doen wij nu een stap naar voren. En als ik het nu nog wel eens van iemand hoor, dan zeg ik gewoon rustig: meneer, die tijd is voorbij.'
Barry, Dylan en andere handhavers mogen ook meer dan Herman vroeger. Het is allang niet alleen meer het signaleren van afval, want ook het tegengaan van overlast is nu een taak. Sinds 2010 zijn BOA’s bevoegd om naast het bekeuren van overtreders ook aanhoudingen te verrichten en geweld te gebruiken.
Bevoegdheden
Barry en Dennis gaan als team op pad, hebben hetzelfde uniform, maar mogen niet hetzelfde. Ze vallen namelijk niet in hetzelfde 'domein'. Een domein is het kader dat bepaalt wat je als BOA wel of niet mag. Domein 1 is openbare ruimte, daar valt Barry onder. Dennis zit in domein 2. Barry: 'Het domein openbare ruimte is heel breed, we mogen heel veel, maar bijvoorbeeld bij een winkeldiefstal mag ik de dief niet stoppen.' Zijn collega Dennis mag dat dan weer wel. 'Dat is moeilijk, want de burger verwacht wel dat ik iets doe.'
Zeker op een avond als Holland zingt Hazes wordt er veel verwacht van de handhaving. Barry begeeft zich tussen de duizenden dronken mensen. Samen met de politie, met een bonnenboekje op de zak, maar zonder wapen. 'Elke situatie kan een potentieel kruitvat zijn', zegt Barry. 'Naarmate de avond vordert gaat er meer drank in en worden mensen onberekenbaarder.'
Agressie
Met soms heftige geweldsescalaties tot gevolg, zoals Barry meemaakte bij een voetbalwedstrijd van Ajax waar hij een autobestuurder op een overtreding wees. 'Ze trokken mijn diensttelefoon uit mijn handen. Die pak ik terug, op dat moment draai ik me om en krijg ik een regen aan stoten.' Barry had zwaar gekneusde ribben en een gebroken oogkas. Een heftig moment dat ook thuis impact heeft. 'Je moet aan je kind gaan uitleggen waarom papa onder de blauwe plekken zit.'
Wapenstok en pepperspray
Het geweld tegen handhavers is de afgelopen jaren toegenomen. 'Omdat de burger meer verwacht van de handhavers', zegt Dylan. 'En dan kun je dat soort dingen meemaken'. Het is één van de redenen waarom er vanuit de BOA-bonden een roep is om een wapenstok en pepperspray. Maar de driehoek, burgemeester, politie en openbaar ministerie, wil dat alleen de politie daarmee uitgerust is. Handhavers krijgen de komende jaren een bodycam en moeten als ze in de problemen zijn, de politie om hulp vragen.
Als je het Barry persoonlijk vraagt had hij graag op het moment dat hij in elkaar geslagen werd een wapenstok gehad. Dylan is geen voor of tegenstander, maar ziet wel hoe een wapenstok of pepperspray ook preventief werkt. 'Maar daar gaan wij niet over. Daar gaat de driehoek over.'
Ondertussen ziet iedereen hoe er steeds meer gevraagd wordt van de handhaving. Die uitbreiding van het werk maakt huidige handhaver Dylan en Barry trots. 'Ik wou dat ik jouw leeftijd had', zegt stadswacht Herman tegen Dylan. 'Dan had ik zo weer meegedaan.'