Stad
Emotionele 4 mei-herdenking in Joods Badhuis: 'Hier heeft mijn moeder gelopen'
Tijdens de Open Joodse Huizen wordt vandaag op vele plekken in de stad herdacht. Ook in het voormalige Joodse Badhuis in de Nieuwe Uilenburgerstraat, waar Frederika Bartels werkte als kassameisje. In de zomer van 1943 werd zij met alle andere medewerkers afgevoerd door de nazi's. Dochter Judy Schuiling: 'Ze heeft er bijna niets over verteld.'
'De kassa was ongeveer hier', wijst Judy Schuiling naar een plek waar nu een tafeltje staat. Wat nu de thuisbasis van muziekcollectief Splendor is, was tijdens de oorlog een van de twee plekken in de stad waar Joodse mensen mochten komen om zich te wassen.
Bescherming
Althans, tot juli 1943. Dan worden alle medewerkers afgevoerd waaronder ook Schuilings moeder Frederika Bartels. Ze heeft haar dochter hier na de oorlog maar heel weinig over verteld. 'Ze wilde mij niet met een slecht verleden belasten', vertelt Schuiling. 'Ik denk ook dat het haar eigen bescherming was om er niet te veel over te praten.'
Frederika Bartels
Redding
Frederika weet het kamp te overleven dankzij inmenging van Frits Philips.'Hij heeft de Duitsers erop gewezen dat er hele goede handjes in Auschwitz zaten om bij Telefunken te werken. In feite werd er veel gesaboteerd, maar zo heeft hij ze wel daar weg kunnen halen', vertelt Schuiling. 'Ja, daar heb ik mijn leven aan te danken.' In 1945 keert haar moeder terug naar Amsterdam, een ervaring die haar flink tegenviel, zo vertelde ze haar dochter. Schuiling: 'Ze arriveerde op Centraal Station en kreeg een knullig bedrag en een matras. Dat was het.'
Zoektocht
De zoektocht naar het verhaal van Bartels is uitgevoerd door Ed de Wild, architect van het gebouw van Splendor. Hij stuitte op een document waarin staat dat de kassière geen salaris krijgt over de periode in de kampen. 'Elke keer als ik daarover vertel word ik boos en verdrietig', vertelt hij. Hij wilde weten hoe het was afgelopen met de mevrouw Bartels uit het document en ging op onderzoek.
Ontmoeting
Via sociale media kwam De Wild de kleindochter van Frederika Bartels op het spoor. Zij zorgde er weer voor dat er contact kwam met dochter Schuiling. 'Ik vind het heel fijn dat ik een stukje geschiedenis van haar moeder heb kunnen aanvullen. Zelf wist ze niet eens dat haar moeder hier had gewerkt', blikt hij terug. Voor Schuiling is het vandaag in ieder geval een 4 mei-viering die ze niet snel zal vergeten: 'Hier heeft mijn moeder gewoon gelopen. Ja, dat is erg emotioneel en prachtig.'
Het document waarmee de zoektocht begon