Ambtenaren van de gemeente zijn in de zomer van vorig jaar in 'propagandamodus' gegaan tijdens het participatietraject voor de nieuwbouw van theater de Meervaart in Nieuw-West. Doel? Het vertrouwen van belanghebbenden herstellen, nadat achter de schermen al door wethouders Van Doorninck en Meliani werd aangestuurd om te bouwen in de Sloterplas. Uit documenten die AT5 kreeg na een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur (Wob) komt het beeld naar voren dat de bouw in de Sloterplas al voor het lopende participatietraject vaststond en dat omwonenden alleen mochten meepraten over de precieze invulling van het gebouw.
Al jaren wordt er gesproken over de mogelijke nieuwbouw van de Meervaart. Tot ver na de zomer van 2019 waren daarvoor twee opties: sloop en nieuwbouw op de huidige locatie aan de Meer en Vaart of bouwen aan de Sloterplas. Ambtenaren hadden beide mogelijkheden tot in detail uitgewerkt. Op papier stonden alle voor- en nadelen per locatie beschreven. Aan deze voorbereiding is jarenlang gewerkt.
Iconisch gebouw
Maar eind 2019 komen wethouders Touria Meliani (Cultuur) en Marieke van Doorninck (Ruimtelijke Ontwikkeling) samen met een stuurgroep intern met een zeer ambitieus plan: bouwen in de Sloterplas. 'De voorkeur van de wethouder gaat uit naar een variant in het water. De opgave is om een iconisch gebouw te realiseren', staat in een intern document.
Uit een doorrekening van de gemeente blijkt dat de goedkoopste optie bouwen aan de Sloterplas is: bijna 88 miljoen euro. Bouwen in het water wordt geraamd op 94 miljoen en sloop en nieuwbouw op de huidige locatie zou een slordige 98 miljoen euro kosten.
Maar bouwen aan de Sloterplas is plots geen optie meer, omdat het de zogeheten Hoofdgroenstructuur te veel zou aantasten. Op de huidige locatie het pand eerst slopen en dan opnieuw opbouwen, zien Meliani en Van Doorninck ook niet zitten: het theater moet dan zo'n drie jaar dicht. 'Dan weet je dat je een tijdelijke voorziening moet treffen, op zoek naar geld en een geschikte locatie, als je dat niet goed doet raak je je publiek kwijt', staat in een stuk. Als mogelijkheid wordt het openen van een tijdelijke vestiging ter overbrugging nog geopperd.
Na de suggestie van de wethouders om in de Sloterplas te bouwen, worden de andere opties in de ijskast gezet. Uit de interne documenten komt een beeld naar voren van een al vaststaand feit: er moet een 'iconisch gebouw' voor Nieuw-West komen in het water, zo vinden de twee GroenLinks-wethouders.
Geheimzinnig
Maandenlang wordt het plan van Meliani en Van Doorninck met niemand gedeeld. Ambtenaren worden opgeroepen het voor zichzelf te houden. Enige weken voor het nieuwe plan binnenskamers werd gelanceerd zijn er zelfs nog participatiebijeenkomsten over de andere twee locaties. Nieuwe bijeenkomsten organiseren om met open vizier de nieuwe locatie te bespreken, worden niet voorgesteld. Daarentegen wordt er voorgesorteerd op snelle besluitvorming in het college om de voorkeurslocatie te bekrachtigen.
Dat mensen overvallen zullen worden door de nieuwe locatie, wordt ook door ambtenaren opgemerkt. In mei 2020 staat in een intern document: 'Vraag aan de stuurgroep: wat is wijsheid in het betrekken van de bevolking en stakeholders nu we lang niet van ons hebben laten horen en de derde locatie een “verrassing” kan worden.'
Nieuwbouwlocatie
Die betrokkenheid van de Amsterdammers en andere belanghebbenden, waar de ambtenaren over schrijven, gaat dan allang niet meer over het kiezen voor een locatie. Die lijkt vast te staan en wordt voorbereid om door het college te worden vastgesteld. Uit een document waarop veelgestelde vragen staan uitgewerkt, is het antwoord op de vraag 'waarover kan men nog meedenken?' glashelder: 'De uitwerking van het nieuwe gebouw op de gekozen locatie en de inpassing van het nieuwe gebouw in de omgeving.' Alleen 'zwaarwegende redenen' kunnen nog roet in het gooien. Wat precies de inkleuring van 'zwaarwegend' is, wordt nergens opgehelderd.
De zorgen die er zijn bij veel Amsterdammers over het bouwen in de Sloterplas lijken intern niet serieus genomen te worden. 'En zoals duidelijk is, de meeste mensen hebben geen idee waarover ze praten. Hoe groen is die Sloterplas nu eigenlijk..???', staat in een mail van een ambtenaar die een adviserende rol in de projectgroep Osdorpplein heeft. De mail werd verstuurd gedurende het zomerse participatietraject.
In een ander bericht wordt over de biodiversiteit gezegd: 'Wij hebben in ieder geval van Waternet doorgekregen dat het water van de Sloterplas geen biodiversiteit kent: alleen karpers en waterpest.'
'Propagandamodus'
Uiteindelijk wordt in juni 2020 door het college het bouwen in de Sloterplas aangewezen als definitieve voorkeurslocatie. Het besluit zorgt voor veel ophef in Nieuw-West. Er wordt een nieuw participatietraject opgezet met als doel: 'het versterken/herstellen van het vertrouwen in het vervolg van de participatie', zo staat in een document. Ambtenaren gaan hiervoor in 'propagandamodus', zo schrijven ze in een mail.
Plan B
Verder blijkt uit de stukken dat er binnen de gemeente gewerkt wordt aan een geheim plan B rondom het participatietraject. Daarbij wordt ook een communicatiebureau, die bij het hele participatietraject betrokken is, ingezet. 'Ik bedacht me wel hierbij dat we plan B wel heel erg dicht bij ons moeten houden. En goed nadenken met wie we dit wel/niet delen. Dit mag niet gaan rondzingen. Ik zou adviseren: dit clubje, (communicatie) bestuursadviseurs en wethouders', staat in een mail. Wat het 'pan B' precies inhoudt, wil de gemeente niet bekendmaken. Een document dat daarover helderheid moet verschaffen, wordt niet openbaar gemaakt.
Meer voorstanders
Op 29 september 2020 vindt de aftrap van de nieuwe participatieronde plaats. De twee verantwoordelijk wethouders Meliani en Van Doorninck zijn hierbij aanwezig. Uit de documenten blijkt dat er meer voorstanders voor de nieuwe Meervaart werden uitgenodigd, dan tegenstanders. Dat terwijl er nog wel wordt geopperd om 'een evenwichtige verdeling van voorstanders en tegenstanders maar ook naar doelgroep' uit te nodigen. Een gast wordt zelfs 'strategisch' op een plekje in de zaal geplaatst, zo staat in de stukken.
In het kader van de participatie is eind vorig jaar ook een enquête uitgezet. Zo'n 50 procent van de deelnemers vond de plannen voor een theater in het water een goed idee, een evengrote groep is erg negatief. Coalitiepartij SP zei in een reactie daarop al dat er gezocht moet worden naar een alternatieve locatie.
Op korte termijn zullen het college en de gemeenteraad reageren op de uitkomsten van het participatietraject. Ook moet er geld vrijgemaakt worden voor de bouw van het nieuwe theater. De ambitie is namelijk om deze in 2025, als Amsterdam 750 jaar bestaat, te openen.
In een reactie zegt de gemeente dat de locatie is vastgesteld door de gemeenteraad. 'Dat gebeurde op voorspraak van het college. De participatie vond vervolgens zo breed mogelijk plaats, waar gaandeweg ook weer ruimte is gecreëerd om te praten over de andere locaties. Vanaf het begin is gezegd: we praten ook over de locatie en halen op wat bewoners daarvan vinden.'
Verder stelt een woordvoerder dat er 1 jaar is gewerkt aan deze voorbereiding. 'En ook de waterlocatie is grondig onderzocht, dat blijkt ook uit de documenten . Ook de Kunstraad heeft de waterlocatie geopperd. Waterlocatie valt dus niet zomaar uit de lucht op voorspraak van wethouders.'
Ook zou er altijd sprake zijn van een 'plan B'. 'Plan (A en) B ging over insteek van het participatietraject met de vraag of er na de enquête van 12 november 2020 en andere draagvlak-indicatoren, meerdere locaties in de discussie zouden worden meegenomen naast de voorkeurslocatie.'
Dat het stuk rondom plan B niet wordt openbaar gemaakt heeft een reden, zo zegt een woordvoerder. 'We zitten middenin de afronding van het participatieproces en daarom is er een juridische basis om dit document niet openbaar te maken. Bekendmaking hiervan zou het vervolgtraject kunnen beïnvloeden, terwijl het een ambtelijk document is. Om die reden wordt dit document niet vrijgegeven.'
Waarom het stuk ook in de organisatie geheim wordt gehouden, is omdat het 'niet gewenst' zou zijn als er twee plannen rond zouden zingen. 'Vandaar de algemene lijn dit in kleine kring te houden.'
Het gebruiken van het woord 'propagandamodus' is niet goed, zo zegt een woordvoerder nu. 'Bedoeld is communicatiemodus waarbij er vanaf augustus 2020 in korte tijd heel veel communicatie moest plaatsvinden om mensen tot participatie te bewegen en op te roepen om mee te doen aan een groot aantal bijeenkomsten. Bijvoorbeeld door het gebruik van communicatiemiddelen als informatiekranten, video’s, bewonersbrieven, social media, posters ed. De ambtenaar bedoelde het in een vergrotende trap, het is meer dan alleen communicatie aan bewoners want bewoners wordt gevraagd in actie te komen: daarbij is het woord propaganda verkeerd toegepast.'
De persoon die 'strategisch' geplaatst werd is de directeur van de Meervaart, zegt de gemeente. 'Zodat hij aan het begin van de avond direct het woord zou kunnen voeren. Er waren coronavoorschriften waar iedereen zich aan moest houden. Vandaar dat dit uitgedacht is.' De woordvoerder weerspreekt dat uit documenten zou blijken dat er meer voorstanders dan tegenstanders aanwezig waren. 'Er moest een evenwichtige lijst komen, met niet alleen de mensen die zich tot nu toe hebben geroerd.' Lees hier het bewuste document waaruit blijkt dat er zo'n twaalf voorstanders en vijf tegenstanders op de lijst stonden om uitgenodigd te worden.
💬 Whatsapp ons!
Heb jij tips? Of een interessante foto of video gemaakt? Stuur ons jouw nieuws op 0651190938!