Drie eeuwen lang was Amsterdam nauw betrokken bij slavenhandel en slavernij in koloniën in Azië en het Atlantisch gebied. Hoe zie je dit slavernijverleden terug in onze stad? En hoe groot was het aandeel van Amsterdam in de internationale slavenhandel? In aanloop naar Keti Koti, de jaarlijkse viering van de afschaffing van de slavernij op 1 juli, kruipen Amsterdamse middelbare scholieren voor AT5 in de huid van journalist om de antwoorden op deze vragen te vinden. In de vijfde aflevering onderzoeken leerlingen van het Sint Ignatius Gymnasium hoe Amsterdam geld verdiende aan mensenhandel in Indonesië.
Waar de Nederlandse slavenhandel begon
Hoeveel Amsterdamse huizen zijn gebouwd met geld uit slavenhandel? Dat vragen Camron en Filippa van het Sint Ignatius Gymnasium zich af. De VOC heeft met handel in Zuidoost-Azië bijgedragen aan de Amsterdamse rijkdom. Dat is zelfs waar de Nederlandse slavernij begon. Want niet alleen in Suriname, maar ook in Indonesië werd in mensen gehandeld, vertelt Stefanie van Gemert, hoofd educatie van Het Scheepvaartmuseum, aan boord van het VOC-schip ‘De Amsterdam’.
Nootmuskaathandel
Dit jaar is het precies 400 jaar geleden dat de Nederlandse slavenhandel op de Indonesische Banda-eilanden begon, waar verscheepte totslaafgemaakten op plantages tewerk werden gesteld.
Cultuurhistoricus Nancy Jouwe, expert op het gebied van slavernijgeschiedenis, vertelt over de grote villa’s die tegenover het Rijksmuseum stonden. Die waren gebouwd voor Adrianus Hartog, die in de 19e eeuw rijk was geworden door de nootmuskaathandel op de Molukken. Die panden konden gebouwd worden door het geld dat verdiend was aan slavenarbeid op de plantages daar.
"Ik zie de Gouden Eeuw nu als een zwarte eeuw"
Een van de weinig tastbare herinneringen van de Nederlandse betrokkenheid in de slavernij is te vinden in het Rijksmuseum. Valika Smulders, wetenschapper en hoofd geschiedenis van het Rijksmuseum, neemt de leerlingen mee naar het het slavenschip ‘De witte oliphant’. Het vermoeden is dat mensen werden verhandeld op dit schip. Hoe weten ze dit?
Het is moeilijk voor te stellen dat mensen als object werden gebruikt. Valika neemt de leerlingen mee naar een zaal waar dat pijnlijk duidelijk wordt. Lange tijd dacht het museum dat een halsband voor een hond bestemd was. Maar onderzoek wijst uit dat hij werd gedragen door een zwarte bediende, die als exotische trofee meegenomen was naar Nederland.
Het Slavernijverleden van Amsterdam
In deze zesdelige documentairereeks onderzoeken leerlingen van verschillende Amsterdamse middelbare scholen hoe de sporen van ons slavernijverleden vandaag de dag terug te vinden zijn in de stad. Naast het Sint Ignatius Gymnasium doen ook de Open Schoolgemeenschap Bijlmer, Metis Montessori Lyceum, Hyperion Lyceum, het Hervormd Lyceum West en de Amsterdamse Mavo mee.
Bekijk elke woensdag een nieuwe aflevering van Het Slavernijverleden van Amsterdam op AT5 om 18:11, 19:32, en 20:11. Kijk voor alle afleveringen op onze themapagina.