Standbeeld van verzetsheldin Jacoba van Tongeren onthuld: "Er straalt kracht vanuit"

In 1940 richtte Jacoba van Tongeren een verzetsgroep op: Groep 2000. De groep regelde onder haar leiding schuiladressen, voedselbonnen, persoonsbewijzen en gaf medische hulp aan ongeveer 4500 onderduikers. Neef Paul van Tongeren is blij met het standbeeld.

"Ik vind het een prachtig beeld", vertelt de inmiddels 79-jarige Paul. "Er straalt kracht vanuit, maar ook weer niet te streng. De beeldhouwer heeft het alleen van foto's kunnen doen, want ze is natuurlijk al vijftig jaar dood."

Inspiratiebron

De daden van Jacoba van Tongeren en haar groep hebben vele levens gered. Bijna alle leden overleefden de oorlog en Jacoba zelf is bijvoorbeeld nooit gepakt. Een reden daarvoor was omdat zij codetaal had ingevoerd in de verzetsgroep: mensen noemden elkaar niet bij naam, maar ieder werd aangesproken met een nummer.

Haar werk wordt geroemd en is ook voor burgemeester Halsema een inspiratiebron. "De vrouwen uit het verzet hebben weinig aandacht gekregen en dat is heel onterecht", aldus de burgemeester. "Dit is één van de belangrijkste verzetsgroepen geweest in Amsterdam. En dat in een stad die niet altijd uitblonk in het verzet. En deze groep werd door haar geleid en dat verdient een standbeeld."

Voor neef Paul van Tongeren was de oorlog een traumatische periode in zijn leven. Toen hij twee jaar oud was, maakte hij mee hoe de nazi’s in 1944 het huis van zijn familie binnendrongen. Zijn vader werd meegenomen en doodgeschoten.

Later op de dag werd zijn moeder met vijf kinderen het huis uit gezet. Het heeft een familie vol trauma’s achtergelaten. Zijn moeder verbleef vaak in inrichtingen, hijzelf heeft zijn gevoelens een lange tijd weggestopt. De eerste tien jaar van zijn leven, herinnert hij niet.

Van memoires tot standbeeld

Pas in 2013 besloot hij zijn familiegeschiedenis uit te zoeken, naar wat hem is overkomen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naast de zoektocht naar het verhaal van zijn eigen gezin, zocht hij ook naar zijn tante Jacoba, die de verzetsgroep leidde. Tijdens zijn onderzoek stuitte hij per toeval op oude, ongepubliceerde memoires van zijn tante. Met al deze memoires besloot Paul een biografie te schrijven over haar.

Ze was toen nog onbekend, maar met het vertellen van haar verhaal heeft ze een onuitwisbare plek in de geschiedenis gekregen en nu ook een standbeeld voor haar is gemaakt, lijkt de cirkel rond. "Ik ben nu 79 en heb best aardige dingen gedaan in de wereld, zoals een conferentie van de Verenigde Naties in New York organiseren", blikt hij terug. "Er is niets wat zo bevredigend was om te doen als dit, mede omdat het zoveel honderden familieleden van leden van de verzetsgroep ook zo raakten en dankbaar zijn. Ik ben een dankbaar mens."

Basisschool Corantijn, die dichtbij de plek zit, heeft het standbeeld geadopteerd. Zij hebben zich voorgenomen om daar elk jaar op 4 mei met leerlingen en buurtbewoners stil te staan bij de gevolgen van racisme en discriminatie.