Er moet snel een nieuw weegmoment komen om te kijken of de harde lockdown nog gerechtvaardigd is. Dat zegt OMT-lid en viroloog van het Amsterdam UMC Menno de Jong in een nieuwe corona Q&A op AT5. Omikron is besmettelijker, maar lijkt minder ziekmakend. ''We komen in de buurt van het hebben van data om te bepalen of de huidige lockdown nodig is. De eerste data zijn gunstig.''
Er is nog steeds niet precies duidelijk of omikron nou ook echt minder ziekmakend is. ''Over één of twee weken weten we al heel veel meer of verhouding tussen de besmettingen en ziekenhuisopnames echt heel veel anders is dan bij de vorige variant, delta'', aldus de viroloog.
Verspreiding
''Het is ook nog te vroeg om te stellen dat omikron een uitweg uit deze crisis kan zijn. Het lijkt erop dat deze variant een minder hoog risico geeft op ernstige infecties. Ik hou nog wel een slag om de arm, omdat de eerste verspreiding zich met name in de jonge leeftijdsgroepen, tussen de 20 en 40 jaar oud, afspeelt en dat is een groep die überhaupt niet zo'n hoog risico heeft op ernstige infecties.''
Het is dus wachten tot omikron zich ook gaat verspreiden onder de kwetsbaren. ''We kunnen pas een conclusie trekken over het daadwerkelijke ziekmakend vermogen van deze variant als die zich ook verspreid heeft naar andere leeftijdsgroepen. Als dan nog steeds het aantal ziekenhuisopnames lager is in vergelijking met delta, dan kunnen we wat geruster zijn. Ook hier hou ik een slag om de arm, omdat als het aantal besmettingen twee keer zo hoog is als met de deltavariant en het risico is voor de helft lager op een ernstige infectie, dan eindig je in absolute aantallen met hetzelfde aantal ernstige infecties in de ziekenhuizen.''
En: ''Ik hoop dat we ook snel weer een update krijgen en dan zien wat omikron doet in de kwetsbare bevolking. In de tussentijd zitten we in Amsterdam op tachtig procent omikron en in de komende dagen honderd procent. En dan kunnen we ook kijken of het aantal ziekenhuisopnames in Amsterdam toeneemt en hoe dat zich verhoudt met de deltavariant.''
Dominant
Dat omikron besmettelijker is, is inmiddels ook in de Amsterdamse besmettingscijfers terug te zien. Na een dalende curve, is de stijging weer ingezet. ''We hebben de afgelopen weken nauwkeurig bekeken hoe snel deze variant in Amsterdam opkomt. We weten inmiddels dat omikron dominant is, besmettelijker is dan de voorganger delta en dat gevaccineerden vatbaarder zijn. Dat is de reden dat het zo snel heeft kunnen toenemen en dat verklaart ook de toename van de infectiecijfers in Amsterdam. Inmiddels is tachtig procent van de besmettingen in Amsterdam omikron.''
Verbaasd over de snelle opkomst is De Jong niet. ''Als je kijkt naar het buitenland en dan met name Denemarken en Engeland waar je zag dat je een verdubbelingstijd had in twee tot drie dagen, dan is het niet verbazingwekkend. We hebben met dezelfde snelheid omikron in Amsterdam zien opkomen, maar het verschil is dat dit is gebeurd ondanks de avondlockdown. Zelfs die heeft de snelle toename dus niet kunnen voorkomen. Amsterdam is vaak de voorbode van wat in de rest van het land gaat gebeuren. Daarom is het goed dat we Nederlandse data hebben, omdat je het beleid hier zo veel mogelijk op binnenlandse data wil vaststellen. ''
''We winnen tijd en ik realiseer mij dat de kosten hiervan hoog zijn, maar ik hoop dat we er uiteindelijk profijt van zullen hebben''
De huidige lockdown werd ingesteld omdat Nederland ''voorzichtiger'' wilde zijn, zo zegt De Jong. ''Het was uit voorzorg, maar wel goed. We weten inmiddels na twee jaar dat infectie- en ziekenhuiscijfers snel omhoog kunnen gaan, maar het afnemen na maatregelen gaat een stuk trager. Te midden van de onzekerheid over het ziekmakend vermogen van omikron en om tijd te winnen voor de boostercampagne denk ik dat het een verstandig besluit is geweest. We winnen tijd en ik realiseer mij dat de kosten hiervan hoog zijn, maar ik hoop dat we daar uiteindelijk profijt van zullen hebben. Ook andere landen nemen inmiddels maatregelen en het is de vraag of dat te laat is. Zodra het kan, gaan we versoepelen, dat staat buiten kijf.''
Scholen
Of de scholen na de kerstvakantie open mogen, is nog maar zeer de vraag. ''Het Nederlandse beleid is altijd geweest om zoveel mogelijk de scholen open te houden. Er is nu besloten de kerstvakantie iets eerder te laten beginnen. Er komen de komende tijd meer data beschikbaar en de drempel om de scholen te sluiten zal hoog blijven. Als het ook maar enigszins kan, dan wordt natuurlijk geadviseerd om de scholen te openen.''
In Amsterdam hebben inmiddels tientallen basisscholen besloten om groep acht leerlingen na de kerstvakantie weer op school te ontvangen. Voor kwetsbaren leerlingen geldt namelijk de uitzondering, en de besturen van de scholen vinden dat hier wat betreft deze groepen sprake van is. Er moet de komende periode een schooladvies komen en er worden toetsen afgenomen die richtgevend zijn door dat advies.
De Jong: ''De optie om aan groep acht te denken is heel logisch, creatief en pragmatisch. Dat betekent niet gelijk dat alles open moet. Ik kan mij de gedachten dus zeker voorstellen.''
Oud en nieuw
Volgende week volgt er een nieuw OMT-advies en een besluit van het kabinet, maar eerst is het morgen oud en nieuw. De Jong zegt het nieuwe jaar ingetogen te zullen gaan inluiden. ''Ik hef het glas met mijn kinderen en hoop en verwacht een mooier jaar dan de afgelopen twee. In 2022 komen we een stuk verder. Oplossingen moeten worden geïnformeerd door data, daar zijn we mee bezig in Amsterdam en daar heeft de rest van het land profijt van. De hoop is dat dit echt een mildere variant is en dat we op weg zijn een virus dat eigenlijk alleen maar milde infecties geeft en dan zijn we echt uit deze pandemie.''
Heb je een (anonieme) tip, ervaring of informatie die je graag zou willen delen? Klik hier om rechtstreeks contact op te nemen met journalist Nicolaï Brannan of mail naar [email protected].