De Metropoolregio Amsterdam kan zich meten met de meest welvarende regio’s ter wereld. Volgens het rapport zijn de inkomens en de vermogens van inwoners hier gemiddeld hoger dan in de rest van het land. Het rapport benoemt dat we hier te maken hebben met een 'zeer gunstig welvaartsniveau' van de inwoners. De regio is een magneet voor hoogopgeleiden, ten opzichte van de rest van het land is dat aandeel hoog. In 2022 bestond de beroepsbevolking van de MRA voor bijna de helft uit hoogopgeleiden.

De Metropoolregio Amsterdam (MRA) bestaat uit Amsterdam en 29 gemeenten daaromheen. In delen van de metropool (Zaanstreek-Waterland, IJmond, Zuid-Kennemerland en het Gooi) is de werkloosheid nog maar een paar procent van de beroepsbevolking. "De metropoolregio biedt een internationaal vermaarde combinatie van een aantrekkelijk woon- en werkklimaat", staat in de Verkenningen. Dit en komend jaar blijft de economie sneller groeien dan in de rest van het land en in ons omringende landen.

Wie dan leeft, wie dan zorgt

Het leven in de metropool kan je, vooral buiten Amsterdam, zien als een zomers tuinfeestje met champagne in overvloed en veel lekkers. De feestvierders staan echter met hun rug naar de donkere wolken gedraaid die zich verderop ontwikkelen. Wie dan leeft, wie dan zorgt. Maar steeds meer mensen kunnen niet meegenieten van alle welvaart. En wat een contrast is met de mooie economische cijfers: de armoede, die zich vooral concentreert in Amsterdam, is groter dan gemiddeld in Nederland. Verschillen in vermogens tussen de deelregio’s zijn groot, staat ook in de Verkenningen.

Er komen scheurtjes in het fundament van de regionale economie. Het rapport schetst dat we als regio in een spagaat zitten: "Er is een spanning tussen aan de ene kant een hoog materieel welvaartsniveau voor velen en aan de andere kant maatschappelijk ongemak, zorgen over de toekomst en ongelijke verdeling van mogelijkheden van mensen om vorm te geven aan hun eigen bestaan." 

Tegen een achtergrond van oorlog op het Europese continent stijgen de maatschappelijke spanningen rondom stikstof, de woningmarkt, energie, kansengelijkheid en klimaat. Ook de groeiende vergrijzing gaat meer en meer problemen veroorzaken. In een paar jaar tijd is het aantal vacatures dat open blijft staan, bijna verdubbeld van 33 naar 59 per duizend arbeidsplaatsen. Wie gaat dat werk doen? Er verlaten meer mensen de MRA dan er bij komen. Toch groeit de bevolking door toestroom van expats en arbeidsmigranten.

Gemeenten zijn te veel concurrent van elkaar

Politici en bestuurders van de dertig deelnemende gemeenten aan de Metropoolregio Amsterdam grijpen nu nog niet of te traag in. Gemeenten gedragen zich daarbij nog te veel als concurrent van elkaar. "Deze overheden lopen achter de feiten aan bij het aanpakken van grote problemen." Dat is één van de boodschappen die Henri de Groot, hoogleraar Regionaal Economische Dynamiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam, vandaag uitspreekt tijdens de presentatie van de economische cijfers tijdens de jaarlijkse State of the Region in de Meervaart in Amsterdam.

Ingrijpen is volgens velen nodig. Ook is vandaag tijdens de State of the Region de presentatie van een hartenkreet van een breed samengestelde groep van tientallen ‘creatieve denkers, bestuurders, betrokken burgers, ondernemers en wetenschappers vanuit verschillende disciplines en achtergronden’. Hen is gevraagd mee te denken over hoe de Metropool van Morgen eruit moet zien. De Amsterdam Economic Board was de afgelopen maanden de trekker van dit project.

Niet voortmodderen

Zij benadrukken dat radicale koerswijzigingen nodig zijn, er zijn knopen die politici en bestuurders nu echt snel moeten doorhakken. Welke concrete oplossingen dat zijn, wordt niet duidelijk. Zij schrijven onder meer: "Blijven doorgaan op de huidige koers is geen optie, dat weten we zeker. (…) We weten ook: niets doen is geen optie, we kunnen niet voortmodderen en ons ingraven in ons eigen gelijk." Daarmee doelen ze op deelnemende gemeenten aan het samenwerkingsverband MRA die soms liever concurreren met elkaar dan samenwerken. 

Scherpe en ingrijpende keuzes nodig

In een persbericht naar aanleiding van de Economische Verkenningen schrijft de Metropoolregio Amsterdam dat ‘scherpe keuzes’ inderdaad nodig zijn. "Op het gebied van zowel arbeids- als woningmarkt, het sociale domein, het vestigingsklimaat en infrastructuur- en verduurzamingsopgaven moeten in de MRA scherpe en ingrijpende keuzes worden gemaakt die de regio – en niet in de laatste plaats toekomstige generaties – ten goede komen."

Bestuurders uit de dertig gemeenten en twee provincies die meedoen aan de MRA, onderkennen de situatie en hebben besloten in september met elkaar om de tafel te gaan om deze urgente zaken te bespreken.