Halsema over academische debat: "Termen safe space en (on)veiligheid te vaak gebruikt"

Volgens Halsema moeten universiteiten helemaal geen safe space zijn, maar een safe haven. "Een opvatting kan je ongemakkelijk vinden. Je kan het oneens zijn met iemand, dat moet je altijd kunnen zeggen. We moeten terughoudend zijn om andermans mening als niet integer of als niet juist weg te zetten."

De burgemeester vindt wel dat er respect moet zijn voor ieders identiteit. "Een debat moet over de inhoud gaan. Het moet niet gaan om je persoonskenmerken, wie je bent. Het betekent ook dat je voorzichtig moet zijn met persoonlijke aanvallen."

Gender

Eén van de hevige discussies op de universiteit gaat over gender. Maar dat is een politiek debat, zegt Halsema. "Dat gaat ook over wetgeving. Het is niet zo dat ik identiteitspolitiek altijd slecht vind. De zwarte burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten, de roze beweging en de vrouwenbeweging hebben ook hun identiteit ingezet bij de strijd, omdat die niet werd geaccepteerd. Ik bedoel iets anders, en dat is, dat je elkaar niet moet diskwalificeren op je uiterlijk en kenmerken. Je moet elkaar respecteren om wie je bent en op de inhoud een debat voeren. Gender is een deel van het inhoudelijke debat."

Bekijk hieronder onze reportage over academische vrijheid.

Halsema roept wetenschappers op zich meer te mengen in het debat. "De academische gemeenschap is te veel naar binnen gekeerd en bang voor de buitenwereld. Dat is niet goed. Ik vind dat als je hoort bij de intellectuele elites van dit land - en dat doe je per definitie als je een functie hebt op de universiteit - dan is er ook zoiets als adeldom verplicht. Het is dan van groot belang dat je deelneemt aan het publieke debat, dat vergt moed en je kan niet bang zijn."

Dat het debat er soms stevig - in woorden van Halsema 'rauw, hard, akelig'- aan toe kan gaan, merkt zij zelf ook. "Maar naarmate er steeds minder mensen, die academische kennis kunnen inbrengen, feiten, analyses kunnen geven, deelnemen aan het publieke debat wordt het ook steeds meer overgenomen door de schreeuwers. Ik heb ook de oproep gedaan tijdens mijn speech op de Universiteit van Amsterdam: meng je, wees moedig. Treed naar voren en trek je niet terug in je eigen kring. Het is leuk dat Catherine Keyl vindt dat er geen F16's naar Oekraïne mogen, maar we hebben ook mensen nodig die internationale betrekkingen, internationaal recht hebben gestudeerd en alles weten van oorlog."

Bedreigingen 

Dat wetenschappers, zoals die zich mengden in het coronadebat, zich soms onveilig voelen is voor Halsema een serieus verhaal. "Je ziet het bij bijvoorbeeld viroloog Marion Koopmans, die is heel hevig bedreigd. Het zijn extreme voorbeelden. Ze zijn tegelijkertijd ook mensen die met hele grote publieke moed blijven opereren. Ze zijn eigenlijk een voorbeeld van hoe je het publieke debat moet voeren en dat je je nooit mag laten intimideren. Ik kan die opdracht niet aan wetenschappers geven, ze maken hun eigen vrije afweging. Zorg juist dat je met velen bent, je mengt en dat je publiceert in kranten. Dan is er meer twijfel, meer nuance in het debat. Dat is juist de enige remedie die wij hebben tegen een grof debat, waarin bedreigingen en intimidatie de boventoon kunnen voeren."

Ze besluit: "Heet ook mensen met andere opvattingen welkom. Geniet ervan, hoe erg je ook van mening verschilt. Dat is ook leuk. Het traint je hersenen en je moraal. Het maakt je tot echte burgers. Ik vind dat ook, en dat zeg ik ook tegen hoogleraren, het voorbeeld dat je aan je studenten moet geven. De academische wereld moet nauw verbonden zijn met onze samenleving en het publieke debat."

Bekijk hier het hele gesprek met de burgemeester, waarin het ook gaat over de wens van Halsema om nog zes jaar het hoogste ambt van de stad te bekleden en de gevolgen van de aardbeving in Marokko voor de Amsterdamse Marokkaanse gemeenschap.