Een half jaar na een veelbelovende deal met het Rijk voor de snelle komst van 171.200 nieuwe woningen in de Metropoolregio Amsterdam (MRA), gaat het met de bouw juist de andere kant op. Het aantal bouwvergunningen blijkt niet toegenomen, maar juist bijna gehalveerd. Afgelopen zomer stond de teller op 7.839 vergunningen die in een jaar tijd worden verleend in de 30 gemeenten van de MRA. Halverwege 2022 waren dat er nog 13.724 per jaar.

Een ander zorgwekkend cijfer: jaarlijks komen er nu bijna 12.000 nieuwbouwwoningen bij in Amsterdam en ruime omgeving. Dat klinkt prima, maar die jaarproductie was in 2022 nog ruim 15.000. En dat moeten er, volgens de Woondeal tussen Rijk, gemeenten, corporaties en bouwers, gemiddeld zo'n 22.500 zijn om de huidige woningnood op te lossen. 

Het platform Nul20, dat zich bezighoudt met bouwen en wonen in de metropool, berekende deze cijfers op basis van recente data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). "De woningproductie in de Metropoolregio Amsterdam gaat de komende jaren flink terugzakken. De trend is onmiskenbaar zeer negatief", oordeelt het platform.

Dit zijn indicaties dat het rap de verkeerde kant opgaat, zien ook de 30 gemeenten en twee provincies die in de MRA zitten. "We zullen het op alle vlakken beter moeten doen", reageert Floor Roduner. De Haarlemse wethouder is voorzitter van het overleg tussen alle 30 bouwwethouders en twee gedeputeerden in de MRA.

Dat het er een half jaar na het afsluiten van de Woondeal niet rooskleuriger voorstaat, heeft volgens Floor Roduner twee hoofdoorzaken. "De bouwmarkt is echt verslechterd door vooral rentestijgingen en dure grondstoffen. Projecten die financieel rond waren, komen nu in de knel. Daarnaast is het kabinet gevallen. De Woondeal staat of valt met wederzijdse afspraken nakomen en het gesprek over extra geld en bijvoorbeeld het oplossen van het stikstofprobleem is tot stilstand gekomen."

Pas op de plaats

Een van de grote medeondertekenaars van de woondeal vanuit de markt, ontwikkelaar BPD, zegt de cijfers te herkennen. Ook daar liep de productie terug. BPD heeft zo'n 50 projecten in de verkoop in Noord-Holland en Utrecht. "Marktpartijen zijn sinds vorig jaar voorzichtiger geworden om door te pakken met een nieuw project", verklaart BPD-regiodirecteur Peter van Oeveren. "Projecten die al bezig zijn, blijven doorgaan, alleen in een minder snel tempo. Maar grote volumes, zoals blokken van 400 appartementen tegelijk, dat willen we nu niet meer. In een goede markt kan dat, maar eigenlijk is het nu onmogelijk om die nu in één keer te verkopen. Ik zie partijen pas op de plaats maken. Dat is zeker."

Verslechterd

Dat platform Nul20 meldde eerder dat de woningbouwproductie in Amsterdam nog relatief hoog was in het eerste half jaar. In de stad kwamen er in zes maanden 4.238 woningen bij. Het jaardoel is 7.500. Maar deze woningen waren al in aanbouw voor de Oekraïne-oorlog en de verslechterde marktomstandigheden zoals dalend consumentenvertrouwen, rentestijging en duurdere grondstoffen. Ook in Amsterdam daalt het aantal bouwvergunningen nu en lopen projecten vertraging op.

Een belangrijke indicatie hoe het er ook in Amsterdam voorstaat, is de ontwikkeling van bijvoorbeeld 257 flexwoningen in het Riekerpark. Corporaties gaven de bouwopdracht terug aan de gemeente omdat het plan financieel niet haalbaar is. Ook andere projecten staan onder druk, net als bijvoorbeeld in Amstelveen en Purmerend. Daar gaf de ontwikkelaar van project Terrazza (300 appartementen) aan dat de bouwkosten veel te hoog zouden worden en moest er een extra raadsvergadering worden ingelast om het plan te redden. 

Slechter

De Woondeal, die nu een half jaar geleden is afgesloten en voor versnelling van de woningbouw zou zorgen, heeft de trend op zo'n korte termijn niet kunnen stoppen. Sterker nog, bij veel projecten die in de Woondeal zijn opgenomen, staat het water aan de lippen, merkt wethouder Roduner: "Je zult in zo’n lange periode van een Woondeal altijd goede en slechte jaren hebben. Maar we hebben de komende tijd echt een structurele stijging van het aantal woningen nodig. Nu is er vertraging."

Tot overmaat van ramp heeft het Rijk in de zomer al aangegeven dat het aan alle regio’s gaat vragen nóg meer woningen te bouwen. Want door vooral toenemende migratie is de woningnood verder aan het stijgen. Dit betekent omgerekend dat de MRA er nog eens 16.000 huizen bij zou moeten bouwen.

Voorzitter van het MRA-overleg Roduner begrijpt dat het opmerkelijk klinkt dat de markt verder kan instorten, terwijl er juist zo’n ambitieus versnellingsplan met het Rijk is opgesteld. Hij wijst erop dat de Woondeal echt over de langere termijn gaat: "Maar ik maak me over de korte termijn ook zorgen over de woningmarkt, net als andere mensen. We moeten echt met zijn allen ons best doen om de bestaande projecten over de streep te duwen."

Doorbouwen

Directeur Peter van Oeveren van ontwikkelaar BPD roept alle partijen op de schouders onder de deal te zetten: "Want we willen met z’n allen doorbouwen. Niet dat we de fout maken van de vorige crisis dat we helemaal stilvallen. Want dan vallen de bouwbedrijven stil en dan hebben we een groter probleem."

Op de Metropoolpagina van deze site staan meer artikelen met Roduner en Van Oeveren over vertraging die is opgelopen en de voordelen die de Woondeal heeft.