Bakken aan regenwater, een storing bij de zeesluizen en Noordzeewater dat de stad bedreigt. Volgens beheerders en bestuurders bij het waterschap was het gisteren kantje boord voor Amsterdam. Alleen het dichtgooien van veertien sluizen en waterkeringen, een operatie die twintig jaar niet is uitgevoerd, kon de stad behoeden voor meer overlast. De woonwijken aan het IJ, zoals de Houthavens, konden daar niet van profiteren - daar kwam het water tot aan de slaapkamerramen.
AT5
Dagenlang regen, gevolgd door een storm. Alle hens aan dek bij dus bij Waterschap Amstel, Gooi en Vecht deze week. En watersysteembeheerder Maarten Ouboter en zijn collega's weten donderdag niet wat ze zien als ze de waterstanden van het IJ snel zien veranderen. Het waterpeil, dat zou moeten zakken, zakt niet. Het stijgt. En snel ook.
"De zee kwam naar binnen"
"Al het regenwater in en om de stad gaat normaal gesproken via het IJ richting IJmuiden", legt Ouboter uit. "Daar wordt het met eb via zogeheten spuikokers in de Noordzee geloosd." Dat verloopt allemaal volgens het boekje. Maar na het spuien gaan die kokers niet meer dicht. En dan wordt het vloed.
"Door een storing bleven ze openstaan. De zee kwam naar binnen, gedurende een aantal uren." Zo kan het gebeuren dat een golf van zeewater richting Amsterdam trekt.
Afgesloten van het IJ
Rijkswaterstaat heeft het waterschap dan al op de hoogte gesteld. In razend tempo worden de grachten en kanalen van Amsterdam afgesloten van het IJ. "We hebben veertien waterkeringen en sluizen dichtgegooid. Normaal gesproken staat daar zes uur voor. Wij hebben dat donderdag in drie uur gedaan", zegt Ouboter.
Het is een operatie die voor het eerst in twintig jaar moet worden uitgevoerd. Als dat niet wordt gedaan, stroomt het grachtenwater via de riolen de straten in. Volgens Ouboter is de stad zo flinke schade en overlast bespaard gebleven.
Water tot aan het raamkozijn
De Houthavens in West zitten echter niet achter sluisdeuren. Donderdagmiddag komt het water van het IJ daar tot enkele centimeters onder de raamkozijnen. "Mijn vrouw zit in de appgroepen dus het is een beetje langs me heen gegaan", geeft Houthaven-bewoner Tom Nelsy toe. "Maar achteraf gezien was het inderdaad behoorlijk spannend."
In de slaapkamer van zijn zoon Frank, gelegen in het souterrain, is te zien dat het water op vrijdagochtend alweer een flink eind gezakt is. "Maar gisteren stond het tot aan het raamkozijn", zegt Nelsy. "Het scheelde echt centimeters."
"Wij hebben hiervoor gewaarschuwd"
Bea de Buisonjé zit in het dagelijks bestuur van het waterschap en is blij dat de Houthavens goed weg zijn gekomen. "Maar we hebben hier voor gewaarschuwd. In het verleden zijn geen goede keuzes gemaakt bij de bouw van de Houthavens." Volgens De Buisonjé zijn de zorgen van haar en haar collega's echter genegeerd. "Wij zeiden: ga ophogen, want het is nodig." Het waterschap hoopt dat er bij toekomstige wijken rondom het IJ, zoals het grootschalige project Haven-stad, 'verstandigere keuzes' worden gemaakt.
'Klaar voor de toekomst'
Een woordvoerder van de gemeente stelt dat bewoners zich niet ongerust hoeven te maken. "De huizen in de houthavens zijn tot 80 centimeter boven NAP waterdicht. Dat is een bewuste keuze, met het oog op klimaatverandering. Ook bij aanleg van andere te bouwen wijken houden we daar natuurlijk rekening mee."
Tom Nelsy en zijn gezin maken zich in elk geval geen zorgen. "Het is hier heerlijk wonen aan het water. En ik hoop en verwacht dat de Nederlandse expertise ons ook in de komende jaren droog zal houden."