Het Nationaal Holocaustmuseum, over vervolging, vlucht en verzet

Anita Leeser-Gassan en Salo Muller, beiden inmiddels 88 jaar, zien ieder hun eigen oorlogsverleden terug in het Nationaal Holocaustmuseum. Leeser-Gassan moest onderduiken, werd verraden en belandde als 8-jarige meisje met haar moeder in concentratiekamp Bergen-Belsen, maar overleefde op het nippertje.

Salo Muller werd als 6-jarig jochie bij een razzia opgepakt, belandde in de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg en werd via het pand waarin nu het museum is gevestigd weggesmokkeld voor de onderduik. Hij overleefde de Shoah in Nederland. 

'Het gebeurde in het licht'

Anita Leeser-Gassan is onder de indruk van het museum, dat blootlegt welke verschrikkingen er jarenlang op klaarlichte dag plaatsvonden. Ze was inmiddels negen jaar geworden toen ze in kamp Bergen-Belsen langs de opgestapelde lijken moest lopen om in een vrachtwagen te worden geladen. Ze overleefde de dodentrein naar Tröbitz. "Je kunt zien dat het museum met een bestudeerde ideologie is gemaakt om aan de wereld te laten zien wat er is gebeurd in het licht. En de mensen kunnen nu meedenken over wat er is gebeurd."

Onderduik

Salo Muller werd als 6-jarig jochie opgepakt bij een razzia en belandde in de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg die als deportatieplek werd gebruikt voor Joden. Het voormalige theater is nu een herdenkingsplek en onderdeel van het museum. In een van de 40 glazen druppels die er hangen, is een kinderfoto van Salo te zien en is te horen hoe hij daar ruim 80 jaar geleden werd weggerukt bij zijn ouders.  "Gillend en schreeuwend brachten ze me naar de overkant naar een kindercrèche en daar heb ik dus vier dagen gezeten. In m'n bed geplast en in m'n broek gepoept."

Mishandeld

Muller overleefde op negen verschillende adressen in de onderduik. Bij meerdere gezinnen werd hij daar mishandeld. Muller: ''Bij één gezin zat een zoon die op het conservatorium zat. Zijn gitaar had een enorme aantrekkingskracht op mij. Maar ik was zo stom om de gitaar niet in de hoek terug te zetten, maar op zijn bed terug te leggen. Die jongen sloeg me alle hoeken van de kamer door. Ik had m'n neus gebroken, bloed aan m'n oren en mijn kaak was ontwricht."   

"Het heeft lang geduurd", zegt directeur Emile Schrijver over de realisatie van het Nationaal Holocaustmuseum aan de Plantage Middenlaan. "Nederland koesterde heel lang zijn idee van verzetsnatie en wilde vooruitkijken en er was geen ruimte voor het lot van de Joden. En de Joodse gemeenschap, degenen die het hadden overleefd voelden zich niet vrij genoeg om zich te uiten en de ruimte in te nemen die we nu met het Holocaustmuseum definitief wel innemen."

Excuses

Dat Nederland hierin lang achterbleef vergeleken met Europese landen en de Verenigde Staten vindt Schrijver jammer. "Het heeft misschien te maken met de manier waarop Nederland met zijn geschiedenis omgaat. We waren ook niet de eerste die publieke verantwoordelijkheid heeft genomen voor de verschrikkelijke manier hoe de Joden na de oorlog behandeld zijn. De excuses van de koning in 2020 over de rol die zijn familie in de oorlog heeft gespeeld zijn oprecht. Maar je kunt zeggen: waarom wacht je daar zo lang mee als je al weet hoe helend het is voor de Joodse gemeenschap is, als dat eindelijk onderkent wordt?"