Minder hokjes en labels, minder snel naar een speciale school of sportclub. Wethouder Marjolein Moorman pleit ervoor om voor de jeugdzorg, sinds 2018 een gemeentelijke verantwoordelijkheid, fundamenteel anders te benaderen. Vrijdagmiddag presenteerde Moorman haar visie op de jeugdzorg in een brief aan de gemeenteraad.
Het gaat steeds minder goed met de Nederlandse jeugd. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek hebben grote groepen jongeren last van psychische klachten (16 procent) en depressie (12 procent). En volgens het RIVM geeft 17 procent van de ondervraagde jongeren aan in de afgelopen maand zelfmoordgedachten te hebben gehad.
Niet verrassend dus dat steeds meer kinderen en gezinnen een beroep doen op jeugdzorg. Gevolg: de kosten, wachtlijsten en werkdruk lopen bij de jeugdzorg flink op, temeer omdat de sector - net als andere delen van de Nederlandse arbeidsmarkt - te maken heeft met een tekort aan personeel.
Nieuwe benadering
Reden voor steeds meer onderzoekers en zorgorganisaties om te kijken naar een andere oplossing. En die ligt volgens hen niet in nóg meer jeugdzorg. Marjolein Moorman, PvdA-wethouder voor (jeugd)zorg, sluit zich daar in een lange brief aan de gemeenteraad bij aan. Want, stelt Moorman: wéér een beleidshervorming gaat de problemen niet oplossen. "Bij elke hervorming bleef de jeugdzorgsector uitdijen, bleven de wachtlijsten groeien en werd het aanbod nog meer versnipperd."
Jeugdzorg: van één bureau tot gemeentetaak
Bureau Jeugdzorg werd in de jaren 90 opgericht als centraal aanmeldpunt. Iedereen met een hulpvraag omtrent de zorg voor kinderen kon daar terecht; het bureau regelde dan de zorg of verwees door naar een meer specialistische aanbieder.
In 2011 stuurt het eerste kabinet-Rutte aan op minder zorg vanuit de overheid. In 2015 gaat het Rijk daarom over op de decentralisatie van de jeugdzorg. Niet de landelijke overheid, maar de gemeenten moeten de jeugdzorg gaan regelen en uitboeren.
Maar het overhevelen van de jeugdzorg naar de gemeenten verloopt rommelig: veel gemeenten lijken niet goed voorbereid op hun nieuwe verantwoordelijkheden. Vorig jaar zijn gemeenten, samen met het rijk, cliëntorganisaties en zorgaanbieders, het eens geworden over een hervormingsagenda.
Het woud aan speciale voorzieningen dat de afgelopen decennia is opgetuigd, heeft de Jeugdzorg er volgens Moorman er niet eenvoudiger opgemaakt. "We hebben steeds meer gedifferentieerde voorzieningen, speciale scholen, speciale kinderopvang en individuele jeugdhulptrajecten georganiseerd." De labels en hokjes, denkt Moorman, leiden dikwijls ook tot morele labels: een kind wordt zo als anders of abnormaal beschouwd.
Van anders naar normaal
Moorman pleit voor een radicaal andere kijk: kinderen kunnen het best geholpen worden in hun eigen omgeving in plaats van door een jeugdhulpvoorziening of speciale school. Voorbeeld: een kind dat nu het stempel ADHD krijgt en in een molen van instanties terechtkomt, kan je ook beschouwen als lekker druk en enthousiast. Moorman: " Juist een grote variatie tussen kinderen en de situatie waarin ze opgroeien zou normaal moeten worden gevonden."
Dat vraagt om een omslag in de samenleving. Op scholen, opvanglocaties en sportclubs moet deskundigheid in huis zijn om ieder kind goed op te kunnen vangen en te begeleiden. Dát moeten de plekken worden waar, vindt Moorman, 'álle kinderen goed gedijen'. De gang naar speciale, aparte scholen en sportclubs moet minder vaak gemaakt worden.
Jeugdzorg in Amsterdam en Nederland in cijfers
- In de Amsterdamse jeugdzorg is op de gemeentebegroting van dit jaar 400 miljoen euro opzij gezet.
- In 2022 werden er 34.350 Amsterdamse kinderen en gezinnen bijgestaan door het Ouder- en Kindteam.
- 18.530 kinderen ontvingen aanvullende jeugdhulp; tussen de 800 en 1000 kinderen staan hiervoor op de wachtlijst.
- De druk op Jeugdzorg groeit. Bijna 1 op de 7 kinderen in Nederland krijgt een vorm van jeugdzorg. Twintig jaar geleden was dit nog 1 op de 27.
- Bij die cijfers moet overigens wel een kanttekening worden geplaatst, omdat het aanbod van de jeugdzorg in die periode ook sterk veranderd is.
De visie van Moorman bevat geen concrete beleidsvoorstellen, maar roept vooral op de problematiek anders te benaderen - in de eerste plaats dus om kinderen niet als probleem te bestempelen en hen te accepteren zoals ze zijn. Een ander uitgangspunt: ongelijk te investeren in gelijke kansen, een speerpunt dat Amsterdammers al eerder hoorde van dit college. Scholen en wijken waar meer problemen zijn, moeten kunnen rekenen op extra voorzieningen.
Om de expertise op de juiste plekken te krijgen, werkt het college aan het opzetten van een 'gebiedsgerichte organisatie'. Ouder- en Kindteams en buurtteams moeten zichtbaar zijn in de wijken en op scholen. Met analyses wordt gekeken welke buurten en scholen precies welke vorm van ondersteuning nodig hebben.
Nauwere samenwerking met minder zorgaanbieders
Moorman hoopt ook het aantal aanbieders van jeugdzorg, die net als het aantal gebruikers sterk is gegroeid de afgelopen jaren, sterk te verlagen. Met de overgebleven zorgaanbieders moet nauw samengewerkt worden om de zorgtaken door te ontwikkelen.
Daarmee lijkt Moorman zich alvast voor te bereiden op 2027: het Rijk wil vanaf dan 1,5 miljard euro bezuinigen op de jeugdzorg. De wethouder hoopt dat haar oproep dan ook in alle hoeken van de samenleving gehoor krijgt. "Alleen als ook buiten de jeugdzorg medeverantwoordelijkheid wordt gevoeld, kan de gewenste omslag worden gemaakt."
💬 Whatsapp ons!
Heb jij tips? Of een interessante foto of video gemaakt? Stuur ons jouw nieuws op 0651190938!