De man die wordt verdacht van het doodsteken van een willekeurige passagier in metro 53 afgelopen zomer, blijkt eind vorig jaar te zijn veroordeeld tot een gevangenisstraf van twee jaar voor een gewapende overval op een tankstation in Amsterdam.
Dat blijkt uit onderzoek van AT5. Opvallend genoeg is dat de 27-jarige Philip O. vorig jaar al is onderzocht in het Pieter Baan Centrum, maar omdat hij weigerde mee te werken, legde de rechter toen alleen een gevangenisstraf op.
Nu wordt O. ervan verdacht dat hij een paar maanden na zijn vrijlating een volstrekt willekeurig persoon zou hebben doodgestoken in metro 53. Dat gebeurde op 27 juli van dit jaar ter hoogte van station Venserpolder in Zuidoost. Op het moment van de steekpartij was O. een paar uur op onbegeleid verlof uit de psychiatrische kliniek van het AMC.
Gewapende overval
De 27-jarige Philip O. loopt op vrijdagavond 30 oktober 2015 het Shell-tankstation aan de Laarderhoogtweg in Zuidoost binnen en bedreigt het aanwezige personeel met een mes. Een medewerkster wordt naar achteren geduwd en O. schreeuwt om geld. Hij gaat er vandoor met 335 euro, maar na een Burgernet-melding kan de politie hem al snel arresteren.
Lees ook: Overvaller tankstation Zuidoost komt niet ver
O. wordt vastgezet, maar als hij een paar dagen later in de rechtbank moet verschijnen, gaat het opnieuw mis. Hij mishandelt op 2 november 2015 een beveiliger van de rechtbank. Omdat die mishandeling zich in de Amsterdamse rechtbank afspeelt, wordt die zaak overgedragen aan het parket in Haarlem.
Eerder onderzocht
In de periode dat hij vastzit, wordt de man onderzocht in het Pieter Baan Centrum. Maar hij weigert mee te werken. Een psychiater en een psycholoog van het Pieter Baan Centrum schrijven op 15 juli 2016 dat 'niet vastgesteld kan worden of er ten tijde van het plegen van het delict sprake was van enige psychische stoornis, omdat verdachte niet heeft willen meewerken aan het onderzoek'.
Alleen gevangenisstraf
Hoewel de rechter de gewapende overval kwalificeert als een ‘zeer ernstig feit’ blijft het bij een gevangenisstraf. Wat er tijdens de overval in zijn hoofd van de omging, blijft een raadsel.
Lees ook: Verdachte metromoord Zuidoost was psychiatrisch patiënt op verlof
De rechter zegt daar op 1 september vorig jaar het volgende over: ‘Nu verdachte niet heeft willen meewerken aan onderzoek naar zijn geestvermogens, is de rechtbank niet in de gelegenheid gesteld hiermee rekening te houden bij het bepalen van de strafmaat. Gelet op bovenstaande en de ernst van het feit acht de rechtbank een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van twee jaren, zoals de officier van justitie heeft geëist’.
Voorarrest
Philip O. krijgt dus een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van twee jaar met aftrek van voorarrest. Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie laat weten dat O. al 321 dagen in voorarrest had doorgebracht. Wanneer hij precies is vrijgekomen kan de woordvoerder niet zeggen, maar met aftrek van zijn voorarrest is dat vermoedelijk begin dit jaar geweest.
Psychiatrische kliniek
Zeker is dat O. in juni van dit jaar verblijft op de psychiatrische afdeling van het AMC. Waarom is niet bekend, maar hij zit daar vanwege een civielrechtelijke machtiging (gedwongen opname) in het kader van de Wet Bopz, de wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen. Hij zat daar dus niet voor een behandeling vanwege een eerder gepleegd strafbaar feit. Waarschijnlijk vormde O. op dat moment een gevaar voor zichzelf of zijn omgeving.
Verpleegkundige mishandeld
Begin juni zou O. op de afdeling waar hij verblijft een verpleegkundige hebben mishandeld. Toch vindt zijn behandelteam, amper twee maanden later, op 27 juli, dat hij een paar uur zonder begeleiding op verlof kan.
Lees ook: Getuige dodelijke steekpartij in metro: 'Iedereen raakte in paniek en rende naar voren'
Hij belandt die donderdagavond in metro 53. En dan gaat het gruwelijk mis. Terwijl de metro nog rijdt, steekt hij ter hoogte van station Venserpolder uit het niets een volstrekt willekeurige passagier dood. In de metro ontstaat grote paniek. Het is dan rond 18.00 uur, midden in de avondspits. Het 38-jarige slachtoffer overlijdt uiteindelijk aan meerdere snijwonden in zijn hals, buik en borst.
Tekst gaat verder onder foto
O. wordt gearresteerd op het perron van station Venserpolder. Het AMC doet ondertussen aangifte van vermissing, omdat O. die avond niet is teruggekeerd van zijn verlof. De kliniek hoort van de politie dat hun patiënt vastzit op verdenking van de moord in de metro.
Persbericht aangepast
Afgelopen dinsdag, 24 oktober, is de eerste proforma-zitting in de zaak. Het AMC publiceert die middag een persbericht, waarin staat dat het behandelteam het steekincident ‘niet heeft zien aankomen’.
Lees ook: Waarom kon metromoord-verdachte met zelfstandig verlof?
In het persbericht staat verder: ‘Het verloop van de behandeling gaf geen aanleiding om te vermoeden dat de patiënt een direct gevaar vormde voor zijn omgeving.’ Opmerkelijk genoeg heeft het AMC juist die laatste, cruciale, passage inmiddels geschrapt. Het AMC laat in een reactie weten dat het wat hen betreft alleen om een 'tekstuele' aanpassing gaat.
Extern onderzoek
Een extern onderzoek moet duidelijkheid geven wat er is misgegaan. De resultaten van dat onderzoek worden medio november verwacht. Die worden dan voorgelegd aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Het AMC betreurt het dodelijke steekincident ten zeerste en leeft mee met de nabestaanden van het slachtoffer.
Aangifte niet bekend bij justitie
Op de vraag waarom Philip O. niet werd opgepakt na de mishandeling van een verpleegkundige in het AMC, begin juni, zegt het Openbaar Ministerie: ‘Een aangifte is niet voldoende om iemand op te pakken die voorwaardelijk vrij is. Er is vaak nader onderzoek nodig, zoals het horen van de aangever of getuigen. De aangifte van de mishandeling van een verpleegkundige was bij het Openbaar Ministerie nog niet bekend’, aldus een woordvoerder.
Meer geweldsincidenten
Uit zijn justitiële documentatie blijkt overigens dat Philip O. zich aan meer geweldsdelicten schuldig heeft gemaakt. Om welke zaken het gaat, is niet bekend, maar het gaat om zaken die langer dan 5 jaar geleden gepleegd zijn.
O’s advocaat Freek van der Brugge wil niet inhoudelijk reageren.