Tweede Kamerleden over metromoord: 'Dit is niet uit te leggen'

Instanties die niet samenwerkten, informatie die werd niet gedeeld en structurele tekortkomingen in de forensische zorg. Het zijn enkele conclusies uit de twee vernietigende rapporten, die je ook kunt trekken in de zaak van de Amsterdamse metromoord. In de zomer van 2017 werd de 38-jarige Joost Wolters doodgestoken in metro 53 door Philip O., een psychiatrisch patiënt die op onbegeleid verlof was. Hij werd behandeld op de gesloten afdeling van het AMC. 

PvdA: 'Niet uit te leggen'
'Het is gruwelijk', vertelt Attje Kuiken, Tweede Kamerlid voor de PvdA. 'Het is zo triest om te constateren dat ook in deze zaak zoveel fouten zijn gemaakt dat ook deze moord gewoon voorkomen had kunnen worden. Door miscommunicatie, geen communicatie, geen samenwerking en mensen die hun verantwoordelijkheid niet hebben genomen. Dat vind ik echt niet uit te leggen', aldus Kuiken. 

'Het is eigenlijk wel schokkend om te zien hoeveel overeenkomsten er zijn', zegt Madeleine van Toorenburg van het CDA over de steekpartij in metro 53. 'Iemand die zelf een rol kan spelen in het uitwisselen van informatie; wat wel en wat niet wordt overgegeven van justitie naar de GGZ. Dat er vervolgens eigenlijk geen zicht is op hoe iemand veilig in de samenleving komt, omdat er alleen naar de zorg gekeken wordt. Ook dat je te snel met vrijheden begint terwijl iemand daar niet aan toe is, het toezicht op die vrijheden onvoldoende is en uiteindelijk ook de rechters de dossiers niet kennen.'

Daders geven geen inzage in dossier: 'Te idioot voor woorden'
Net als Michael P. gaf Philip O., de dader van de metromoord, geen toestemming voor het delen van zijn dossier. Zodoende hadden zijn behandelaars niet alle informatie over zijn criminele verleden. 'Dat is natuurlijk onbegrijpelijk en te idioot voor woorden', stelt PvdA-Kamerlid Kuiken. 'We hebben het hier niet over een patiënt, maar het is een gedetineerde die een ernstig misdrijf heeft begaan. Dan mag privacy niet meer gelden. Dat wisten ze twee jaar geleden ook al. Dus dat zal ook een van mijn vragen zijn in het debat met de minister woensdag: waarom is het nog steeds niet geregeld?'

Lees ook: Hoe vaak nog excuses? Waarom de zaak Michael P. geen uitzondering is

'Ik vind privacy echt volstrekt ondergeschikt aan het belang van bijvoorbeeld passagiers in de metro', vult Jeroen van Wijngaarden van de VVD aan. 'Er moet zo snel mogelijk een eind komen aan dat dat überhaupt nog mogelijk is dat die mensen een deel van hun dossier kunnen achterhouden.'

'Informatie had wel gedeeld kunnen worden'
Van Toorenburg (CDA): 'Natuurlijk moet je het niet op straat leggen en bij de bakker uitdelen, maar als je vanuit de gevangenis naar een GGZ-instelling iemand overplaatst, of iemand komt daar uiteindelijk terecht, terwijl je weet dat hij voor een gevaarlijk delict wordt behandeld, dan moet je alle informatie hebben die relevant is voor die behandeling. Nu gaat de minister dat regelen, maar ik blijf volhouden dat ook onder de huidige omstandigheden mensen die informatie hadden kunnen delen.'

Pijnlijke conclusie tussenrapportage Commissie Hoekstra
Informatie die niet wordt gedeeld en instanties die langs elkaar heenwerken. Dat gebeurde niet alleen in de zaken van Michael P. en Philip O. Ook rondom Bart van U., de moordenaar van Els Borst, ging het mis. De commissie Hoekstra, die onderzoek deed naar de gang van zaken rondom Bart van U., kwam een paar maanden geleden nog met een tussenrapportage. En daarin staat een pijnlijke conclusie; Hoekstra haalt de dood van Joost Wolters aan als voorbeeld:

'Ook nu is het onvermijdelijk de noodzaak van urgentie en van een sluitende aanpak te onderstrepen met een recent voorval waarin sprake is van haperingen in de informatie-uitwisseling, van gebrekkige samenwerking tussen de betrokken instanties en van een gebrek aan passende zorg. De gevolgen hiervan zijn tragisch en ongekend ingrijpend'

Ook naar de metromoord loopt op dit moment een onderzoek van de Inspectie Justitie & Veiligheid. Minister Dekker van Rechtsbescherming wacht woensdag een zwaar debat in de Tweede Kamer. 

'Minister moet verantwoordelijkheid nemen'
'Het Openbaar Ministerie (OM) zal erop moeten blijven toezien. Zeker wanneer iemand in de zorg terechtkomt, waarvan je van te voren weet dat er meer naar zorg wordt gekeken dan naar veiligheid. Daar zal altijd extra naar moeten worden gekeken vanuit justitie', zegt Van Toorenburg. 

'Het is belangrijk dat nu in elk geval iemand de verantwoordelijkheid neemt, want dat is nu het grootste probleem. In de zaak van Anne Faber was het OM niet geïnformeerd. Net als in de zaak van Joost Wolters. De minister moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Informatie moet altijd worden gedeeld, want dit valt echt niet uit te leggen aan nabestaanden', aldus Kuiken. 

AT5 maakte vorig jaar onderstaande reconstructie over de moord op Joost Wolters.