Hoe staat het vijftien jaar na de moord op Theo van Gogh met de vrijheid van meningsuiting?

Onder anderen burgemeester Halsema, journalisten Theodor Holman en Natascha van Weezel en regisseur Doesjka van Hoogdalem komen aan het woord. 

Echtpaar op de set
Van Hoogdalem werkte vaak samen met Van Gogh en had een bijzondere band met hem. 'Wij werden wel eens beschreven als een soort echtpaar op de set. Hij was een schat van een man', vertelt zij. Ook kan zij zich zijn theatrale kant nog goed herinneren. 'Het geschreeuw, de schmink die hij onder zijn ogen aanbracht om er extra verrot uit te zien op tv, dat was vooral een pose. Dat vond hij heel leuk om uit te spelen.'

Lees ook: Vijftien jaar na de moord op Theo van Gogh: een terugblik

Van Hoogdalem voerde vele discussies met Van Gogh, die het gesprek nooit uit de weg ging. Bovendien stond hij bekend om zijn controversiële uitspraken. Zo noemde hij oud-burgemeester Job Cohen een 'NSB'er van nature', en vond hij moslims zowel 'geitenneukers' als 'pooiers van de profeet'. Ondanks dat veel mensen vonden dat hij hiermee over de schreef ging, vond Van Gogh dat hij gebruik maakte van zijn vrijheid van meningsuiting. 

Vrijheid van meningsuiting 
Van Hoogdalem is van mening dat het ook vandaag de dag niet altijd eenvoudig is om je mening te uiten. 'Er wordt vooral niet meer goed geluisterd. Zo wordt er vaak niet goed gelezen tussen ironie en cynisme, dat is helemaal weg. Mensen zijn heel snel beledigd, maar vaker omdat ze niet luisteren, dan omdat ze daadwerkelijk beledigd worden.' 

Lees ook: Niets Nieuws: Van Gogh met Majoor Bosshardt en Peter R. de Vries

Ook columnist en programmamaker Natascha van Weezel vindt het belangrijk dat we goed naar elkaar blijven luisteren. 'Als je iemand anders kwetst, vind ik dat je dat heel serieus moet nemen. De vrijheid van meningsuiting is zo belangrijk, we moeten kunnen zeggen: "Dit vind ik". Maar ik denk dat we juist nu een slag moeten slaan, waarbij we gaan zeggen: "Dit vind ik, wat vind jij?"'

Zestien miljoen Van Goghjes 
Ondanks dat veel mensen het oneens waren met de manier waarop Van Gogh het debat aanging, was zijn directe en felle aanpak vooral in die tijd uniek. Tegenwoordig kunnen mensen een stuk eenvoudiger hun mening verkondigen op sociale media. 

'Ik denk dat je tegenwoordig zestien miljoen kleine Theo van Goghjes hebt. Maar doordat Theo in zijn tijd de enige was, werd er ook tegengas gegeven', vindt Van Weezel. 'Dat vind ik zelf heel belangrijk. Ik vind dat je alles mag zeggen, maar de manier waarop moet bespreekbaar gemaakt kunnen worden. Bij zestien miljoen mensen wordt dat wel lastig.'

Lees ook: Kunstenaar spuit opnieuw tekst voor Theo van Gogh

Voor Van Hoogdalem is het vooral belangrijk dat mensen zich Van Gogh ook herinneren als filmmaker en journalist, en niet alleen als slachtoffer van een moslimextremist. 'Ik mis hem heel erg als vriend en collega. Ik had nog veel langer met hem op de set willen zitten.'