Start van hoofdcontent

Achtergrond

nl

Zorgen om nieuwe bevoegdheden agenten: 'Niet te voorzien waar ze dit voor gaan gebruiken'

10 juni 2020, 07.00 uur · Aangepast 10 juni 2020, 12.51 uur · Door Redactie

Amnesty International, Controle Alt Delete en de Orde van Advocaten zetten vraagtekens bij de ruimere bevoegdheden die agenten krijgen in een aanstaande wetswijziging. Het gaat om de zogenoemde 'afweerbevoegdheid', maar het is onduidelijk hoe, waarvoor en waarom agenten die bevoegdheid eigenlijk moeten krijgen. 'Dit is heel vaag.'

AT5

Dat vertellen Jaap Timmer, politiewetenschapper aan de Vrije Universiteit (VU) en deskundige op het gebied van politiegeweld en Dionne Abdoelhafiezkhan van Controle Alt Delete in gesprek met AT5.

Controle Alt Delete is - net als een aantal andere organisaties - bezorgd over de wijziging van de ambtsinstructie en de nieuwe wet die al door een meerderheid van de Tweede Kamer is aangenomen en nu met een spoedeisend karakter in de Eerste Kamer ligt. Dat betekent dat de wet voor de zomer moet worden behandeld in de Eerste Kamer. 

Demonstraties tegen politiegeweld

En dat ligt gevoelig, zeker nu demonstraties tegen politiegeweld en racisme - naar aanleiding van de dood van George Floyd in de Verenigde Staten -  massaal worden bezocht. Vandaag staat wederom een demonstratie gepland in het Nelson Mandelapark. Op de demonstratie op de Dam, begin vorige week, kwamen vermoedelijk meer dan tienduizend mensen af. 

Controle Alt Delete zet ook vraagtekens bij de verandering waarop agenten straks een lagere strafvervolging boven het hoofd hangt als ze geweld gebruiken in hun functie. In bovenstaande video gaan we daar dieper op in.  

'Afweerbevoegdheid is heel vaag'

'Het heeft geen enkele verbinding met welke wetgeving dan ook', zegt Timmer over de nieuwe afweerbevoegdheid. 'Het is heel vaag waar dit toe moet dienen, welk probleem dit moet oplossen. Het gaat om de bevoegdheid tot 'afweren'. Maar wat is nou afweren? Het is een enorm ruime bevoegdheid, daar kun je dus van alles van maken', stelt hij. Volgens hem mogen agenten in de nieuwe 'afweerbevoegdheid' straks ook hun dienstwapen gebruiken.

Quote

'Het is heel vaag waar dit toe moet dienen, welk probleem dit moet oplossen. Wat is nou afweren?'

Politiewetenschapper Jaap Timmer (VU)

'Ze mogen alles gebruiken. Het moeizame daarvan is : het is zó ruim, zó ongedefinieerd en zodanig niet in verbinding met enige andere wetgeving of jurisprudentie, dat ik vrees dat agenten vrijwel alles in die 'afweerbevoegdheid' gaan vegen en eigenlijk niet meer gebruik gaan maken van hun reguliere bevoegdheden', aldus de politiewetenschapper.

Dionne Abdoelhafiezkhan, mede-oprichter van Controle Alt Delete, strijdt met haar organisatie tegen etnisch profileren en buitenproportioneel politiegeweld. Ook zij maakt zich zorgen. 'Naast ons zijn ook Amnesty en de Orde van Advocaten super kritisch, omdat ze zich echt zorgen maken over de wijze waarop de bevoegdheden verruimd worden. En of het duidelijk genoeg omschreven is wat een agent nou wel en niet mag en wanneer wel of niet.'

Quote

'Naast ons zijn ook Amnesty en de Orde van Advocaten super kritisch, omdat ze zich écht zorgen maken'

Dionne Abdoelhafiezkhan, Controle Alt Delete

Timmer en Abdoelhafiezkhan pleiten voor een onafhankelijk orgaan dat toezicht kan houden op de politie. 'Er  zou een onafhankelijk, openbaar tuchtrecht moeten komen. Daarmee zou je een heel aantal problemen die slachtoffers en nabestaanden nu hebben met, bijvoorbeeld politiegeweld, beter kunnen oppakken.

En dat voorkomt in een heel aantal gevallen ook dat er teleurstellende strafrechtszaken worden gevoerd tegen agenten. Die zijn uiteraard teleurstellend voor een agent, maar ook voor de nabestaanden of de slachtoffers, want die houden het gevoel: er komt niks uit', aldus Timmer.

'Burgerperspectief en perspectief van politie'

Ook Controle Alt Delete ziet een toetsingsorgaan wel zitten. 'Ik denk dat het combinatie moet zijn van burgers, wetenschappers, deskundigen, advocaten. En dan wel op een manier dat er gekeken wordt naar zowel het burgerperspectief als het perspectief van de politie.'

'Als je nu kijkt naar de klachtenprocedure van de politie; die is ook niet onafhankelijk. Je dient een klacht in en dan voer je een bemiddelingsgesprek met iemand die in uniform zit. Nou, dat is dus maar de vraag hoe onafhankelijk dat voelt.'

'Juridisch bindend'

'En daarna gaat het naar een 'onafhankelijke' klachtencommissie en in die 'onafhankelijke' klachtencommissie zitten dan oud-politiefunctionarissen, oud-officieren van justitie, oud-burgemeesters. Daarmee heb je niet de onafhankelijkheid gewaarborgd.'

Abdoelhafiezkhan hoopt op een juridisch bindend, onafhankelijk instituut. 'Dat ook de bevoegdheden krijgt en de deskundigheid heeft om onderzoek te verrichten en ook met een juridisch bindend advies kan komen. Dat gebeurt nu niet.'

Controle Alt Delete wil dat de behandeling van de wetswijziging in de Eerste Kamer wordt opgeschort totdat duidelijk is hoe de nieuwe ambtsinstructie er precies uit gaat zien.