Het monument is sinds de onthulling na de oorlog al omstreden. Dat omdat het niet de 140 duizend slachtoffers van het nazisme herdenkt, maar in plaats daarvan de Nederlanders bedankt die de Joden zouden hebben geholpen tijdens de bezettingsjaren. Een pijnlijk perspectief aangezien driekwart van de Joden in Nederland de oorlog niet heeft overleefd.

"Waar moet je dan dankbaar voor zijn? Een groot gedeelte van de Nederlandse samenleving heeft de andere kant op gekeken", zegt Emile Schrijver, algemeen directeur van het Joods Cultureel Kwartier. "Feit blijft dat Nederland geen goed voorbeeld is van hoe je om had kunnen gaan met de Joodse bevolking. Als een monument dan erkentelijkheid zou uitdrukken voor de hele Joodse gemeenschap, dan zit het monument er gewoon naast."

Ook voor de gemeente was het een lastige beslissing om te maken. "Het is een monument dat nu eigenlijk alleen maar schaamte bij ons oproept. Het is goed dat het herplaatst is, maar het is fijn dat er nu verderop het Namenmonument staat dat volop recht doet aan de Holocaust", stelt burgemeester Halsema. 

Identiteit teruggeven 

Toen het monument van Joodse Erkentelijkheid in 1968 moest wijken voor de bouw van een metrostation, werd het stilletjes verplaats naar een plantsoen aan de Weesperstraat. Het gedenkteken raakte in de vergetelheid. Toen het plantsoen werd aangewezen als de plek voor het Namenmonument, kwam de discussie over wat er met het zogenoemde Dankbaarheidsmonument zou moeten gebeuren weer aan bod. 

"Als je bij het Namenmonument staat en ik kijk naar de familie Schrijver, kan ik die grafsteentjes aanraken", zegt Schrijver over waarom het Namenmonument wél geschikt is als nationaal gedenkteken. "Ontroerender wordt het niet. Je geeft die mensen hun identiteit terug, niet door stil te staan bij 140 duizend als een getal, maar je staat stil bij het individuele leven van die ene persoon die daar genoemd wordt."

Hoewel het Dankbaarheidsmonument omstreden is, vindt Schrijver het belangrijk om het een plek te geven in de openbare ruimte. "Belangrijkste reden is dat je laat zien hoe je omgaat met de momenten van groot ongemak in je eigen geschiedenis. Laat maar zien." 

Burgemeester Halsema vindt het belangrijk om de historische context te duiden. "We hebben het herplaatst, maar met een uitleg erbij waaruit duidelijk wordt dat de Joodse gemeenschap weinig had om dankbaar voor te zijn en de Amsterdamse bevolking veel had om zich over te schamen."