De duizenden flexwoningen verrijzen op meerdere, nog niet bekendgemaakte locaties in de twee provincies. Die komen bovenop eerder aangekondigde initiatieven zoals de minimaal 1.000 tot 1.500 flexwoningen die Amsterdam vorig jaar beloofde. De namen van de deelnemende steden en het precieze aantal nieuwe flexwoningen worden later bij ondertekening bekendgemaakt.

Soms moet een derde van deze nieuwe tijdelijke woningen beschikbaar komen voor gevluchte Oekraïners, andere 'ontheemden' en statushouders. Twee derde van de snel te plaatsen huizen zijn dan bedoeld voor zogeheten spoedzoekers.

Ook 'reguliere' woningzoekenden

Te denken valt aan dak- en thuislozen, gescheiden ouders met kinderen, woningzoekenden met een medische indicatie, mensen die verhuizen voor een andere (cruciale) baan en jongeren die nog thuis wonen. Op andere locaties kunnen deze verhoudingen anders liggen. Ook 'reguliere' woningzoekenden kunnen dan een plekje krijgen. Dat ligt aan de regels die per gemeente worden opgesteld.

Voor spoedzoekers kunnen die flexwoningen niet vroeg genoeg komen. Elke dag geen woning is er één te veel. Ze zijn vaak de wanhoop nabij en lopen tegen muren op om een geschikte woning te krijgen. Zoals de veelgeplaagde, zieke Isa Taverne, die al vijf jaar bezig is een geschikte woning te vinden voor haar en haar dochters.

Haast is dus geboden, dat beseft ook woonminister Hugo de Jonge, die initiatiefnemer is van de prestatie-overeenkomst in de metropoolregio. Hij is met man en macht bezig de komst van flexwoningen te versnellen. Ook zogeheten transformatiewoningen, het bewoonbaar maken van bestaande (kantoor)gebouwen, horen daarbij. Voor beide typen is veel subsidie beschikbaar om vooraf gefabriceerde 'noodwoningen' sneller neer te zetten. Een paar maanden geleden kregen Bloemendaal en Zaanstad ieder nog een uitkering van rond de miljoen om dit soort projecten te versnellen.

Nood is hier het hoogst

De deal met de metropool-steden kan veruit de grootste van het land worden op dit vlak. Niet zo gek want de woningnood is hier ook veruit het hoogst. In het hele land zijn er volgens expertisecentrum Flexwonen zo'n anderhalf miljoen spoedzoekers, het meest natuurlijk rond Amsterdam en Rotterdam/Den Haag. In de provincie Utrecht is kortgeleden al zo'n overeenkomst gesloten. De gemeente Velsen is de enige die de deal in de metropoolregio Amsterdam al heeft ondertekend en openbaar gemaakt.

Spijtig genoeg voor de spoedzoekers, bij wie het water aan de lippen staat, is dat de definitieve ondertekening van de afspraken voor onbepaalde tijd is uitgesteld. Vertegenwoordigers van de deelnemende steden uit Noord-Holland en Flevoland besloten toch eerst nog te overleggen over de tekst met onder meer betrokken corporaties. De colleges van B en W en Gedeputeerde Staten moeten zich ook nog buigen over de tekst.

Praktische zaken

Dit levert toch echt geen vertraging op voor de duizenden woningen waarbij elke minuut telt, bezweert Stan van den Berg. Hij is projectleider Bouwen en Wonen van het samenwerkingsverband Metropoolregio Amsterdam. "De productie en de voorbereiding blijven achter de schermen doorgaan. Het gaat nu alleen om praktische zaken waarom het is uitgesteld." 

De Metropoolregio Amsterdam gaat voor alle 30 aangesloten gemeenten ook een soort vraagbaak opzetten voor kennis en hulp bij het versnellen de komst van flexwoningen voor spoedzoekers. De komst van duizenden flexwoningen betekent ook goed nieuws voor 'reguliere' woningzoekenden. Als er huizen beschikbaar komen voor spoedzoekers, komt er meer plek op de wachtlijst voor een sociale huurwoning.

Harde lessen

Een grote uitdaging voor de gemeenten en corporaties is de sociale veiligheid in woonblokken waar een mix aan statushouders, ontheemden, arbeidsmigranten en jongeren wonen. Vooral Amsterdamse experimenten als Riekerhaven en Stek Oost hebben harde lessen opgeleverd. Een enorme brand richtte een ravage aan in het multiculturele woonexperiment Riekerhaven en legde brandonveiligheid van containerwoningen bloot.

Ook met de sociale veiligheid ging het fout. Statushouders zorgden in Stek Oost voor overlast en jongeren voelden zich niet veilig. Gemeenten denken nu na over hoe die problemen te voorkomen bij nieuwe projecten. Zij hopen dat op te lossen met investeringen in beter beheer en begeleiding.

Deskundigen waarschuwen dat de plannen van Hugo de Jonge en de regio's lang niet zo makkelijk te realiseren zijn als dat het op papier lijkt. Ministerie en gemeenten beloven grote snelheid bij de bouw van de prefab-woningen, maar gemeentelijke procedures en politieke weerstand of onwil kunnen juist de grootste hindernissen zijn.